تو آن نبودی که شفق را خونین آفرید: نگاهی به داستانهای پرویز کلانتری (به همراه دو گفتوگو و سه داستان)
خلاصه
بخش نخست کتاب به گفتگوها اختصاص یافته و نویسنده در بخش دوم نگاهی به داستانهای کلانتری دارد و در بخش سوم کتاب سه داستان از کلانتری و از کتاب «نیچه نه، فقط بگو: مش اسماعیل» آورده شده است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.
جنس نوشتههای پرویز کلانتری از مرکبی ساخته شده که اجزایش پیوندی بسیار ساده ولی تنگاتنگ دارد؛ ترکیب دو عنصر ساده و ابتدایی «واژه» و «خیال»، همچون ترکیب «کاه» و «گِل». کافی است مالۀ قلماش را به این دو ترکیب ساده آغشته کند تا پیچیدگی ساده و ژرفی در برابر باد و آفتاب و باران ساخته شود. مواردی که به سادگی در طبیعت ادبیات یافت میشود.
وقتی نگاهش میکنی که به چه سادگی روبروی بوم کاهگلیاش ایستاده و رنگهای یکدست و تخت آکریلیک را با قلم مو روی آن میکشد تا تاقهای درهم خانههای روستایی، دریچههای مثلثی دودگرفته و دیوارههای کاهگلی خانه را با تخیل ژرفاش ترسیم کند، تازه درمییابی چگونه با واژهها در قصههایش برخورد میکند؛ با خطوطی ساده و حضوری مختصر، اما به روشنی و درخشندگی هنر معاصر ایران. کار پرویز کلانتری در نوشتههایش اما گیراتر و درونیتر است. نوشتههایی که با نثری ساده، اما تکنیکی مدرن و پیچیده همراه است.
در کتابهای سهگانۀ «نیچه نه، فقط بگو: مش اسماعیل»، «ولی افتاد مشکلها» و «چهار روایت از شب سال نویی که بر نیما گذشت یا نگذشت» در مییابیم کلانتری قصد ندارد بیوگرافی بنویسد. او هرچند در کتاب «نیچه نه ...» به زندگی درونی و استعاری هنرمندانی چون فریبرز پیلارام، پروانه اعتمادی، جعفر روحبخش، مرتضی ممیز، مارکو گریگوریان و دیگران پرداخته و حضور سمبلیک آنان را با اشارهها و نشانههای هنرمندانه به نمایش گذاشته، با این وجود سعی میکند از ویژگیهای درونی آنان برای شکل گرفتن داستانهای خود کمک بگیرد نه شرح زندگی هنرمندان معاصر.
در رویارویی با داستانهای کلانتری به درستی نمیدانیم کجای داستان واقعی است و کجا بافتۀ ذهن خیالپرداز نویسنده. ترکیب واقعیت و خیال در این نوشتهها چنان است که تا مدتها در پسزمینۀ ذهن ما به زندگی خود ادامه میدهد.
نثر کلانتری همچون نقاشیهایش ساده و بیتکلف است. بدون اصرار و پافشاری غیرضروری در ساختارشکنی گزارههای شکلدهندۀ متن. گزارههایی که جدای حضور عناصر مدرن ادبیات، به فضاسازی، شخصیتپردازی و گسترش رویدادهای داستانی یاری میرساند تا به لذتآفرینی خواننده بینجامد.
ویژگی خیال در آثار کلانتری از آن رو به اهمیت و ارزش خاص خود تبدیل میشود که نویسنده در بیان زندگی واقعی هنرمندان از آنها سود میجوید و آمیختگی آن با عنصر نشانهشناسی و استعارهیابی، بیشتر به منظور آشنایی خواننده با حال و هوای زندگی هنرمند، به ویژه در دنیای خصوصی و گاه پنهان او به کار گرفته میشود. خیالانگیزی قصههای کلانتری به دلیل رابطۀ تنگاتنگی که با استعارهها و نشانهها دارد، در لایههای پنهان آن به شناخت ویژگیهای هنرمندانی منتهی میشود که نویسنده قصد ندارد ان را به شیوۀ «گزارش»، «مقاله» یا «بیوگرافی» بیان کند. او عاشق قصه و خیال در دنیای شناور و سیال قهرمانهایی است که آنها را میشناخته و به گوشه و کنار آن آگاهی داشته و خواننده اگر به نشانههای آن آگاه نباشد، به درستی از ویژگیهای معلق آنها سر در نخواهد آورد.
بخش نخست کتاب به گفتگوها اختصاص یافته و نویسنده در بخش دوم نگاهی به داستانهای کلانتری دارد که مطالب این بخش عناوینی همچون نام کتاب، رفتار با زبان، فضاسازی و گرایشهای بینامتنی، ساختارشکنی، خیالانگیزی، استعارهها و نشانهها، مرگ و بیداری مؤلف، قاعدهافزایی، وفاداری به تاریخ هنر معاصر ایران، مینیمالیسم در آثار کلانتری، برخی پراکندگیها را شامل میشود.
در بخش سوم کتاب سه داستان از کلانتری و از کتاب «نیچه نه، فقط بگو: مش اسماعیل» آورده شده که شامل هپنینگ آرت، مارکو با صندوقچهای قدیمی از خاطرات، من آن نبودم که شفق را خونین آفرید است.
فهرست مطالب کتاب بدین قرار است:
بخش اول: دو گفتوگو
بخش دوم: نگاهی به داستانهای پرویز کلانتری
بخش سوم: سه داستان از پرویز کلانتری
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی
غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینیخرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینههای طنز بوده که باید بهجد مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. نو
منابع مشابه بیشتر ...
چشمهایش و ملکوت: بزرگ علوی و بهرام صادقی: مروری بر همۀ داستانها
جعفر مدرس صادقیدر این کتاب پس از مقدمهای در بیان زندگی بزرگ علوی و بهرام صادقی، به بررسی ادبیات داستانی این دو نوی
موش و گربۀ عبید زاکانی: پیشینه، دگردیسی، روایتها
فرزام حقیقیاین کتاب برای نخستین بار نشان میدهد ادبیات و فرهنگ ما با یک موش و گربه مواجه نبوده است، بلکه کاتبان
نظری یافت نشد.