معرفی کتاب

جرج سجعان جرداق شاعر، نویسنده و نمایشنامه‌نویس مسیحی لبنانی یکی از شیفتگان مکتب شیعه در سال 1926 میلادی در «جدیده مرجعیون» در جنوب لبنان متولد شد. در کودکی به فراگیری قرآن مشغول شد و دروس ابتدایی را در شهر خود فراگرفت و در مجالس شعر برادرش فؤاد شرکت کرد. جرداق به زودی از کتاب‌های درسی دلزده شد و از این‌رو به مطالعۀ کتاب‌های درسی چون دیوان متنبی و مجمع البحرین پرداخت. آگاهی فؤاد از استعداد و ذوق و علاقۀ جرج به تحصیل و یادگیری علوم اسلامی، انگیزه‌ای شد که فؤاد او را به سوی مطالعۀ نهج‌البلاغه هدایت کند و اینگونه شد که جرج از همان ایام کودکی با نهج‌البلاغه و فضایل مولا علی (ع) آشنا شد. خواندن یک بار این کتاب عظیم او را قانع نکرد؛ بنابراین به خواندن دوباره و چندبارۀ آن پرداخت. چنان‌که در 13 سالگی حافظ نهج البلاغه بود. وی با نوشتن نمایشنامه‌ای منظوم به نام «سحر» که در شهرهای لبنان به نمایش درآمد، خود را میان اهل ادب مطرح کرد. جرج تحصیلات خود را در کالج کلیسایی لبنان در رشتۀ ادبیات عرب ادامه داد. او در دانشگاه به طور همزمان در دو رشتۀ ادبیات عرب و فلسفۀ عرب به تحصیل پرداخت. در 18 سالگی اولین کتاب خود را با عنوان «واگنر و زن» منتشر کرد و به انتشار مقالاتی در زمینۀ فلسفه و ادبیات عرب پرداخت که در اغلب موارد محور مقالات اصول فکری حضرت علی (ع) بود. عشق جرداق به اندیشه و آرای حضرت علی (ع) سبب شد بیشتر دربارۀ آن امام به مطالعه پردازد. هر چه بیشتر دربارۀ حضرت علی (ع) مطالعه می‌کرد، ناگفته‌های زیادی برایش پیدا می‌شد؛ از خواندن نهج‌البلاغه این کتاب سراسر لطف ظرافت لذت می‌برد و اعتقادش نسبت به افکار و نظریات حضرت علی (ع) بیشتر می‌شد، به همین سبب (به نوشتۀ خود) بیش از 200 بار آن را به دقت مطالعه کرد.

جرج افزون بر قصاید بسیاری که در وصف علی (ع) سرود، با تألیف یک مجموعۀ پنج جلدی دربارۀ حضرت علی (ع) به اضافۀ یک کتاب دربارۀ نهج‌البلاغه، دانشنامه‌ای در شناخت آن امام و مکتب او تدوین کرد. عنوان این اثر «الامام علی صوت العدالة الانسانیة» است که در فارسی با عنوان «علی صدای عدالت انسانی» ترجمه و منتشر شده و دربردارندۀ آثاری با موضوع علی و حقوق بشر، علی و انقلاب فرانسه، علی و سقراط، علی و روزگارش، علی و قومیت عربی است.

جرداق بعدها با افزودن کتاب «روائع نهج‌البلاغه» شمار این مجموعۀ دایرةالمعارفی را به شش کتاب رسانید. او در کتاب «علی و سقراط» از آن روی سقراط را برمی‌گزیند که او را کامل‌تر از افلاطون و ارسطو و دیگر فیلسوفان می‌داند.

جرج جرداق یک فرد مسیحی است که دربارۀ فضایل و مناقب حضرت علی (ع) ادیان و مذاهب را در کنار یکدیگر می‌نشاند و اختلاف نظرها دربارۀ ایشان را به ورطۀ نابودی می‌سپارد. این اندیشمند مسیحی تا آخرین دم حیات خود به مطالعه دربارۀ زندگی و شخصیت و فضایل اخلاقی و سیاسی حضرت علی (ع) پرداخت و سرانجام در روز چهارشنبه 14 آبان 1393 در سن 88 سالگی جان به حضرت دوست سپرد.

در مقاله «درباره جرج جرداق و فرهنگنامه امام علی(ع)؛ صدای عدالت انسانی» به قلم آیت‌الله سیدهادی خسروشاهی آمده است: من با جرج سمعان جرداق از 55 سال پیش آشنایی و مکاتبه داشتم و نیم قرن پیش هم کتاب او را درباره امام علی(ع) ترجمه کردم که تاکنون بیش از بیست بار و در ده‌ها هزار نسخه چاپ و منتشر شده است.

در ایران هم مانند دیگر کشورهای اسلامی و عربی، کمتر کسی است که نام جرج جرداق و کتاب ارزشمند او (الامام علی صوت العدالة الانسانیة) را نشنیده باشد. در واقع انتشار این کتاب، موجی جهانی از تقدیر و تشویق، تعریف و تمجید را نسبت به مؤلف و مباحث مطرح شده در کتاب برانگیخت.

البته در عصر ما نویسندگان مسیحی شرقی و یا مستشرقان غربی بسیاری درباره زندگی و افکار امام علی(ع) به بحث و تحقیق پرداخته‌اند؛ اما اگر بخواهیم منصفانه داوری کنیم و درباره کتاب و فکر بلند جرج جرداق سخنی بگوییم، باید صادقانه بپذیریم که هیچ‌یک از نویسندگان مسیحی شرق یا مستشرقان غرب نتوانسته‌اند به پایه جرج جرداق برسند. البته ما در این مقاله، درصدد ارزیابی نظریات مؤلف نیستیم و بی‌شک در همه موارد هم نمی‌توانیم هم عقیده او باشیم؛ اما اقتضای عدل و انصاف این است که بگوییم برخلاف گفته‌های دیگران، انگیزه اصلی جرداق در تألیف این کتاب، تنها شور و عشق او نسبت به امام علی(ع) و اعتقادش به کامل بودن نظام عدالت اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع) است و ما نمی‌توانیم از یک فرد مسیحی انتظار داشته باشیم در همه امور، مانند یک مسلمان فکر و عمل نماید و اصولاً اگر چنین باشد، دیگر نمی‌توان او را مسیحی نامید. به نظر ما خدمتی که جرداق با تألیف این کتاب در معرفی نظام عدالت اجتماعی اسلامی و اندیشه توحیدی امام علی(ع) نموده، هیچ یک از مسلمان‌نماهای عرب همکار جرداق نکرده‌اند.

فهرست مطالب کتاب به این قرار است:

پیش‌گفتار/ محمدرضا نصیری

درباره جرج جرداق و «فرهنگنامه امام علی؛ صدای عدالت انسانی»/ سیدهادی خسروشاهی

طریق مطلوب/ ابوالحسن شعرانی

صدای محمد/ جرج جرداق

جرداق و لامنس امام علی (ع) در نگاه دو مسیحی/ علی بهرامیان

تبلور کلام حضرت علی (ع) در شعر برخی از شاعران ادب فارسی/ نیلوفر محمدی

گفتگو با استاد سیدهادی خسروشاهی، مترجم کتاب «امام علی (ع) صدای عدالت انسانی»

علی در نظر اروپاییان/ جرق جرداق؛ ترجمه ابراهیم صالحی

جرج جرداق لبنانی، الگوی موفق مودّت ایمان قرآنی/ سیدحسن عصمتی

وحدت هستی/ جرج جرداق

بخشی از خطبه‌های امام علی (ع)

جرج جرداق، نویسنده‌ و اندیشمند مسیحی، ‌خالق «علی (ع)؛ صدای عدالت انسانی» به لقاءالله پیوست

به بهانه ذکر خیری از مرحوم جرج جرداق/ محمدرضا فخرروحانی

تبلور حقوق بشر علوی در نگاشته جرج جرداق لبنانی/ محمدحسین ساکت

عکس‌ها