معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

در عرصۀ پژوهش‌های تاریخی کمتر کسی است که با نام و آثار استاد باستانی پاریزی آشنا نباشد. استاد با خلق آثاری ماندگار در حوزۀ تاریخ توانست برای خود جایی فراتر از انتظار باز کند. این استاد فهیم و اندیشمند دوست‌داشتنی در خانواده‌ای فرهنگی و فرهنگ‌دوست به دنیا آمد. به گفتۀ استاد پدرش روحانی، خطیب و مدیر مدرسۀ چهارکلاسۀ پاریز بود و مادرش دختر کربلایی زین العابدین کشاورز و متولی موقوفۀ خواجه سعیدی پاریز بود که نسب از خواجۀ نقشبند در بخارا داشت. وی تحصیلات اولیه را در پاریز به پایان رساند و برای ادامۀ تحصیل به سیرجان رفت و از دانشسرای مقدماتی کرمان در سال 1325 فارغ التحصیل شد و سپس به تهران آمد و در دانشسرای عالی در رشتۀ تاریخ مشغول به تحصیل شد و سرانجام در سال 1330 پس از فارغ التحصیلی به کرمان بازگشت. علاقۀ استاد به پژوهش و مطالعه در احوال مردم و تاریخ چنان بود که از همان آغاز نوجوانی دست به قلم برد و با ترجمۀ مقالاتی از روزنامه‌های عرب‌زبان و چاپ آنها در نشریات آن عصر برای خود شهرتی کسب کرد. پس از هفت سال دبیری در دبیرستان‌های کرمان، برای ادامۀ تحصیل به تهران آمد و رسالۀ دکتری خود را تحت عنوان «تاریخ ایران قدیم از نظر ابن اثیر» به راهنمایی زنده‌یاد سعید نفیسی به پایان رسانید و در سال 1338 به عنوان عضو هیئت علمی در گروه تاریخ دانشگاه تهران پذیرفته شد و سرانجام از این دانشگاه به افتخار بازنشستگی نایل آمد. استاد در عرصه‌های مختلف تاریخی ـ ادبی پژوهش‌های ماندگاری انجام داد که با مطالعۀ هر یک از این آثار به آسانی به اهمیت آنان می‌توان پی برد. وی همواره در آثار خود حرفی برای گفتن داشته و روانی نثر و پختگی قلم که اغلب با چاشنی مطالبی از خطۀ دل‌انگیز پاریز و کرمان همراه بوده، سبب شده است که آثارش با استقبال گرمی روبرو شود.

استاد جاذبه‌ای ستودنی داشت، محفلی نبود که استاد حضور داشته باشد؛ ولی علاقمندان و مریدانش به دورش حلقه نزنند. متانت، خلوص، صفای درون، خوش‌قلبی و به ویژه شوخ‌طبعی از ممیزات وی بود. روی خندان، چهرۀ گشاده، بیان گرم وی که با لطیفه، امثال و حکم، ضرب‌المثل‌ها و اشعار بزرگان همراه بود و نیز یادکردن از زادگاه خود پاریز و کرمان باعث گرمی محفل می‌شد.

فقدان بزرگان فرهنگ و ادب حکایتی است جانسوز که جبر روزگار است و از آن گریزی نیست. سرانجام فرهیخته‌ای که با گفتار و نوشتار شوری به پا می‌کرد و شخصیتی که از حریم ادب و نزاکت عدول نمی‌کرد، در روز پنجم فروردین ماه 1393 درگذشت و قالب جسم را در خاک گذاشت و جان را به افلاک برد.

دکتر توفیق هـ.سبحانب در مقالی با عنوان «تنها یکی به قله می‌رسد» می‌نویسد: زنده‌یاد دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی چنان سخن آغاز می‌کرد که شنونده پس از شنیدن یکی دو جمله از ابتدای سخنرانی ایشان، دیگر نمی‌توانست ـ ولو کار ضروری داشت ـ دنبالۀ مطلب را رها کند. نوشته‌های ایشان هم خواننده را از همان آغاز مسحور می‌کرد.

از پاریز تا پاریس، اصول حکومت آتن، محبوب سیه و طوسی سبز، از سیر تا پیاز (سفرنامۀ بیرجند)، شمعی در طوفان، آفتابۀ زرین فرشتگان، شاهنامه آخرش خوش است، درخت جواهر، سیاست و اقتصاد عصر صفوی، کاسه کوزۀ تمدن، جامع المقدمات، آسیای هفت سنگ، نون جو و دوغ‌گو، بارگاه خانقاه در کویر هفت کاسه، در شهر نی‌سواران، فداکاری‌های تاریخی در تاریخ ایران، یعقب لیث صفار و .... از کتاب‌های ارزشمند این استاد ارزشمند هستند.

فهرست مطالب کتاب بدین قرار است:

پیش گفتار/ محمدرضا نصیری

تنها یکی به قله تاریخ می‌رسد/ توفیق ه. سبحانی

گفتگو: حضور تاریخی یک تاریخ‌نگار

گفتگو: شعر با تاریخ بیگانه نیست

گفتگو: حکایت باستانی پاریزی از دیدار با امام خمینی

معمای تجلیل/ احمد اشرفی زاده

محتسب که بوده است/ محمدابراهیم باستانی پاریزی

سخنی چند در پیرامون اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی/ محمدابراهیم باستانی پاریزی

یک پیشنهاد هوشمندانه از مرحوم محمدابراهیم باستانی پاریزی/ حسن امین‌لو

از نثر باستانی تا نثر باستانی

مرگ چنین خواجه نه کاری است خرد/ هادی سودبخش

محمدابراهیم باستانی پاریزی فرهاد بیستون تاریخ/ سحر وحدتی حسینیان، علی اشرف مجتهد شبستری

افتخار ملک ایران/ اقدس کاظمی (مژگان)

در انجمن طنین صدایت هنوز هست/ احمد منعمیان

مشیرالدوله و ایران باستان/ محمدابراهیم باستانی پاریزی

دریای ادوار/ حمیده باستانی پاریزی

یاد یاران خویی از زبان دکتر باستانی پاریزی/ سیدطه مرقاتی خویی

محیط رشد پدر/ حمید باستانی پاریزی

فهرست آثار زنده‌یاد دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی

اسناد و عکس‌ها