۲۴۸۳
۵۴۴
خاقانی: ساغر بلورین شکسته دل

خاقانی: ساغر بلورین شکسته دل

پدیدآور: عباس ماهیار ناشر: خانه کتابتاریخ چاپ: ۱۳۹۱مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۰۰۰شابک: 7ـ067ـ222ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۱۴۸

خلاصه

این کتاب به نقد و تفسیر شعر شاعر قرن ششم قمری «بدیل بن علی خاقانی» اختصاص دارد.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

 

نویسنده در یادداشت آغازین کتاب به این نکته اشاره کرده که سعی داشته تا بررسی‌های خود درباره طبع قوی و فکر بلند و اندیشه توانا و قریحه سرشار خاقانی را در قالب این اثر و البته در حجمی محدود به خوانندگان ارائه کند.
وی در فصل نخست در دو بخش کلی «قرن ششم: زمان زندگی خاقانی» و «اوضاع اجتماعی در قرن ششم» با بررسی اوضاع سیاسی این قرن به مباحث سلجوقیان عراق، شروانشاهیان، اتابکان آذربایجان و اخلاف روادیان، احمد یلیان پرداخته است. در فصل دوم با مباحث نام، کنیه و لقب، تخلص، مولد و منشا، تحول درونی، جانکاه‌ترین سانحه زندگی، زنجیر و آهن بر دست و پای خاقانی و تاریخ درگذشت خاقانی روبه‌رو می‌شویم. مدارس و خانقاه‌ها موضوعی است که مؤلف در فصل سوم سراغ آنها رفته و در فصل چهارم به آثار خاقانی یعنی دیوان اشعار خاقانی، ختم‌الغرایب «تحفة‌العراقین» و منشآت خاقانی پرداخته است. بحث موسیقی بیرونی شعر، موسیقی کناری شعر و موسیقی درونی شعر مباحثی هستند که در فصل پنجم می‌خوانیم. مفصل‌ترین بخش این کتاب فصل آخر آن است. مؤلف در این بخش به مباحثی چون بهره‌جستن خاقانی از آیات و الفاظ؛ استفاده از حدیث نبوی؛ داستان پیامبران، خاستگاه مضامین شعری؛ قصه‌های قرآن، خاستگاه مضامین شعری؛ خاقانی و دانش نجوم و تصویرسازی از اصطلاحات نجومی؛ طب سنتی و خرافات عامیانه پزشکی در شعر وی؛ خاقانی و بلاغت تصویرها؛ خاقانی خلاف تنوع در لفظ و معنی و صناعت ابهام در شعر خاقانی پرداخته و در ادامه آن ابیاتی از یک قصیده خاقانی و نمونه‌هایی از غزلیات این شاعر را ارائه کرده است.
افضل‌الدین بدیل بن علی خاقانی شروانی متخلص به خاقانی (۵۲۰ قمری در شروان ـ ۵۹۵ قمری در تبریز) از بزرگ‌ترین قصیده‌سرایان تاریخ شعر و ادب فارسی و آرامگاه وی در شهر تبریز است.

قسمت اعظم سروده‌های خاقانی به جز «تحفة العراقین» که در قالب مثنوی است، در قالب‌های قصیده، ترجیع، غزل، رباعی و قطعه به نظم کشیده شده است. موضوع این قصیده‌ها غالباً مدیحه است و مدح بخش بزرگی از دیوان او را به خود اختصاص داده است. او شاعری است مؤمن، متشرع و پیرو اهل سنت و جماعت. در اصول اشعری مذهب و در فروع تابع امام شافعی است. او ستایش‌گر رسول اکرم و پادشاهان و درباریان و امیران و وزیران و عالمان دین است.

از 148 قصیده و ترجیع‌بند موجود در دیوان به چاپ رسیدۀ خاقانی، 70 قصیده و ترجیع‌بند مدایح او را شکل می‌دهند. خاقانی سطر به سطر قصیده‌های خود را به حکمت و موعظه و هواداری از دین و بی‌توجهی به دنیا و گوشه‌نشینی و دفاع از شرع بر وفق مشرب اشعریان و حمله بر مخالفان شرع و معاندان آراسته است و با آنکه از 22 سالگی از هوا و هوس دوری کرده و باده‌گشاری را ترک کرده و از امیران خواسته تا در بزم ایشان، او را به باده‌نوشی دعوت نکنند، اما در قصاید خود تصاویر و مضامینی که از شراب و جام شراب ابداع و ابتکار کرده است، از بسامد بسیار بالایی برخوردار است.

کتاب منظومۀ «تحفةالعراقین» وی در قالب مثنوی و در بحر هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف یا مقصور بر وزن مفعول مفاعلن فعولن یا مفاعیل سروده شده است.

کتاب «منشآت خاقانی» مجموعۀ نامه‌هایی است که وی به سلاطین و وزیران و امیران و لشکریان و عالمان دین و بزرگان و خویشان و اقوام خود بر اساس ترسل مرسوم در روزگار خود نوشته است. او در نوشته‌های خود بیش از حد لازم از خود تواضع نشان داده و القاب متعدد برای مخاطب خود ابداع کرده است. در این نامه‌ها گاهی انگیزه‌های کناره‌گیری از دربار پادشاهان را تبیین کرده و اسرار بسیاری را فاش کرده است.

فهرست مطالب کتاب بدین قرار است:

فصل اول: روزگار خاقانی و زندگی او

فصل دوم: نگاهی مختصر به زندگی خاقانی

فصل سوم: اوضاع و احوال علوم در روزگار خاقانی

فصل چهارم: آثار خاقانی

فصل پنجم: موسیقی شعر خاقانی

فصل ششم: خاقانی، شاعری توانمند در ابداع معانی

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

آرش خازنی

موضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب

قفل‌های دست‌ساز آذربایجان

قفل‌های دست‌ساز آذربایجان

رحمان احمدی ملکی

از بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درون‌مایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل

منابع مشابه بیشتر ...

از شعر چریکی تا عرفان حلاج: نقد و بررسی کرونولوژیکی اشعار دکتر شفیعی کدکنی (سه جلد)

از شعر چریکی تا عرفان حلاج: نقد و بررسی کرونولوژیکی اشعار دکتر شفیعی کدکنی (سه جلد)

حسن گل‌محمدی

سروده‌های دکتر شفیعی نیز با این تغییر و تحولات نرم‌افزاری و ایدئولوژی‌اش تغییر پیدا کرد؛ از شعر چریک

دیوان اولو عارف چلبی

دیوان اولو عارف چلبی

اولو عارف چلبی

موضوعات به‌کاررفته در دیوان اولیا عارف چلبی را می‌توان به این ترتیب برشمرد: گذرابودن جهان، عشق و ضرو

دیگر آثار نویسنده

مالک ملک سخن (شرح قصاید خاقانی)

مالک ملک سخن (شرح قصاید خاقانی)

عباس ماهیار

در این کتاب هشت قصیده از قصاید خاقانی شرح و تفسیر شده است.