شاهنامۀ فردوسی؛ تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات (سه جلد)
خلاصه
این کتاب تصحیح جدیدی است از شاهنامۀ فردوسی همراه با شرح یکایک ابیات آن.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.
این کتاب تصحیح جدیدی است از شاهنامۀ فردوسی همراه با شرح یکایک ابیات آن. در این متن مصحح افزون بر نسخههایی که تاکنون در تصحیحهای شاهنامه صورت گرفته از شاهنامه برگزیده، بررسی و مقابله شده، برای نخستین بار شاهنامۀ مصحح حمد الله مستوفی ـ 720 ق ـ و همچنین شاهنامۀ به تازگی یافتهشده در بیروت ـ تاریخ کتابت به احتمال در حدود اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم ـ مورد بررسی و مقابله قرار گرفته است.
شرح یکایک ابیات در این کتاب از راه بررسی لغات و عبارات، تعابیر کنایی، استعاری، مجازی و ... و مقایسۀ درونمایۀ داستانها و شخصیتهای شاهنامه و خویشکاریشان با مابهازاهای اساطیری، حماسی و غیرحماسی در متون همزمان و ناهمزمان با شاهنامه، گزارش و ریسهشناسی واژگان متن صورت گرفته است. همچنین شرح فارسی متن همراه است با برگردان عربی بنداری، 621 ق و برگردان منظوم انگلیسی برادران وارنر 1905 ـ 1925 م.
دستنویسها و چاپهایی که در این تصحیح برگزیده شده و مورد بررسی قرار گرفتهاند، عبارتند از:
1. دستنویس موزۀ بریتانیا به تاریخ کتابت 675 ق. این دستنویس قدیمترین نسخۀ کاملی است که تاکنون یافت شده است. نسخۀ عکسی این دستنویس به کوشش ایرج افشار و محمود امیدسالار منتشر شده است. این نسخه در متن به علامت اختصاری «م» مشخص شده است.
2. دستنویس کتابخانۀ شرقی وابسته به کتابخانۀ سن ژوزف بیروت متعلق به اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم که نسخۀ عکسی آن به کوشش ایرج افشار، محمود امیدسالار و نادر مطلبی منتشر شده است. این نسخه در متن به علامت اختصاری «س» نشان داده شده است.
3. شاهنامۀ حاشیۀ ظفرنامه به تصحیح حمدالله مستوفی. این دستنویس خط محمود الحسینی به تاریخ 807 ق متعلق به کتابخانۀ بریتانیا است. نسخۀ عکسی آن را مرکز نشر دانشگاهی به همراه انتشارات آکادمی علوم اتریش در سال 1377 منتشر کردهاند. این نسخه در متن به علامت اختصاری «ح» نشان داده میشود.
4. دستنویس کتابخانۀ ملی فلورانس به نشانۀ Ms.III.42 و چاپ عکسی آن را دانشگاه انتشارات تهران به همراه مرکز انتشار نسخ خطی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی در سال 1368 منتشر کردهاند. این نسخه در متن به علامت اختصاری «ف» نشان داده میشود. این نسخه کامل نیست و تا پایان پادشاهی کیخسرو را دربر میگیرد.
5. دستنویس کتابخانۀ لنینگراد به تاریخ 733 ق. این نسخه از جمله نسخ منتخب مصححان چاپ مسکو بوده و نگارنده از طریق این چاپ به نسخۀ یادشده دسترسی داشته است. این نسخه در متن به علامت اختصاری «ل» نشان داده میشود.
6. دستنویس مؤسسۀ خاورشناسی آکادمی علوم روسیه به تاریخ 849 ق. از جمله نسخ منتخب مصححان چاپ مسکو بوده و نگارنده از طریق این چاپ به آن دسترسی داشته است. این نسخه در متن به علامت اختصاری «خ 1» نشان داده میشود.
7. دستنویس دیگر مؤسسۀ خاورشناسی آکادمی علوم روسیه بدون تاریخ. این نسخه هم از جمله نسخ منتخب مصححان مسکو بوده و نشانههای متنشناسی تعلق آن به قرن نهم را مصححان مسکو یادآور شدهاند. این نسخه در متن به علامت اختصاری «خ 2» نشان داده میشود.
8. دستنویس کتابخانۀ طوپقاسرای استانبول به تاریخ 731 ق. دستنویس کتابخانۀ قاهره به تاریخ 741 ق. دستنویس کتابخانۀ قاهره به تاریخ 796 ق. دستنویس کتابخانۀ لیدن به تاریخ 840 ق. دستنویس کتابخانۀ بریتانیا به تاریخ 841 ق. دستنویس کتابخانۀ پاریس به تاریخ 844 ق و دستنویس کتابخانۀ بریتانیا به تاریخ 891 ق.
این دستنویسها در اختیار نگارنده نبوده، بلکه از گزارش نسخهها در ذیل چاپ خالقیمطلق برگرفته شده است. این دستنویسها در تصحیح متن، مورد بررسی و مقابله بودهاند، اما گزارش آن در متن حاضر نیامده است.
در کنار دستنویسهای مختلف و متفاوت شاهنامه از نظر کمّی و کیفی، چاپهای مسکو 1963 م، خالقیمطلق 1368 خ، قریب ـ بهبودی 1373 خ، جیحونی 1380 خ و نیز چاپهای بمبئی 1276 ق، ترنر ماکان 1829 م، ژول مول 1878 م و بروخیم (از روی نسخۀ وولّرس) 1313 خ نیز مورد استفاده قرار گرفتهاند و انتخابهای آنها استدلالهای مستتر و مفروض در پس پشت آنها مورد مطالعه و بررسی بوده است.
در این متن گزارش اختلاف ضبطها با چاپهای قدیم و جدید شاهنامه ـ به جز چاپ مسکو و خالقیمطلق ـ فقط به آن مواردی محدود بوده که ضبط این نسخهها در ذیل ابیات گزارش شده و امکان گسترش نسخۀ بدلها به دلیل محدودیت تصحیح و شرح توأمان وجود نداشت. در چاپ بدون شرح این تصحیح، گزارش مقابله با دستنویسهای قرن هشتم و نیز گزارش مقابله با چاپهای قریب ـ بهبودی و جیحونی به طور کامل خواهد آمد.
در این متن مصحِّح، ضبط نسخۀ بدلها به دلیل همراهی آن با شرح فقط به شکل منفی گزارش شده است. به عبارت دیگر گزارش نسخهبدلها فقط به موارد اختلاف نسخهها محدود بوده است و نه برابر بودنشان. بنابراین نبود نشانۀ اختصاری یک نسخه در گزارش نسخهبدلهای بیت به معنی برابر و یکسانبودن آن با متن است. در چاپ بدون شرح این تصحیح نسخهبدلها هم به شکل منفی و هم مثبت گزارش خواهد شد.
این کتاب دربردارندۀ شش فهرست است. فهرست واژههای گزارش شده شامل تمام واژههایی است که در متن کتاب و در ذیل هر بیت گزارش شدهاند. فهرست ریشهشناسی مشتمل بر واژههایی است که در متن و ذیل هر بیت ریشهشناسی شدهاند و نیز واژههایی که همراه با ریشهشناسیشان فقط در فهرست آمده و در متن و ذیل ابیات به توضیح نیازی نداشتهاند. فهرست دیگر فهرست واژگان عربی و فهرست واژههای غیرایرانی و غیرعربی ـ برای نمونه مثلاً واژههای آرامی، یونانی و ... ـ است که در متن این دفتر شاهنامه به کار رفته است. این دو فهرست اخیر بسامدی نیستند و برای یافتن واژههای آن در متن باید از فهرست واژههای گزارش شده استفاده شود. در آخز هم فهرست نام کسان و مکان و بیتیاب که راهنمای یافتن نام اشخاص و مکانها و ابیات در متن است.
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
منابع مشابه بیشتر ...
چشمهایش و ملکوت: بزرگ علوی و بهرام صادقی: مروری بر همۀ داستانها
جعفر مدرس صادقیدر این کتاب پس از مقدمهای در بیان زندگی بزرگ علوی و بهرام صادقی، به بررسی ادبیات داستانی این دو نوی
موش و گربۀ عبید زاکانی: پیشینه، دگردیسی، روایتها
فرزام حقیقیاین کتاب برای نخستین بار نشان میدهد ادبیات و فرهنگ ما با یک موش و گربه مواجه نبوده است، بلکه کاتبان
دیگر آثار نویسنده
شاهنامه در دو بازخوانی: یادداشتهای شاهرخ مسکوب بر شاهنامۀ فردوسی
مهری بهفراین کتاب دربردارندۀ یادداشتهایی است که شاهرخ مسکوب در دو دورۀ زمانی بر شاهنامه نوشته است.