معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

ویراستار این کتاب در ابتدا و پس از مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته، به زندگی و آثار و افکار علی اصغر حکمت پرداخته است و سپس با سرآغازی از علی اصغر حکمت کتاب آغاز شده است.

در مقالۀ اول نویسنده به «رومئو و ژولیت» پرداخته و نحوۀ نگارش و شخصیت‌های آن را بازگو کرده است. در مقالۀ دوم «لیلی و مجنون» نظامی را از آغاز تا سرانجام بررسی کرده است. در مقالۀ سوم این دو منظومه را مقایسه کرده است و در مقالۀ چهارم نیز به داستان لیلی و مجنون در ادبیات فارسی پرداخته است. در پایان نیز فهرستی از مثنوی‌های لیلی و مجنون ارائه کرده است.

نویسنده معتقد است شکسپیر این حکایات را در ایام جوانی نگاشته و در آن جلوۀ مظاهر عشق و تأثیرات نفسی انسان از حزن و شادی و یأس و امید و عواطف پدری و فرزندی و بسیاری از امیال بشری به وصفی هر چه روشن‌تر نمایش داده است و با آنکه سراسر داستان عشق و محبت است، سر مویی از راه حیا و طریق عفت خارج نشده و کلمه‌ای بر خلاف آداب شریفه در آن به قلم نیاورده است و آن را بزرگ‌ترین درام و حکایت غم‌انگیز عشقی ادبیات کلاسیک مغرب‌زمین به شمار می‌آورند. شکسپیر این حکایت را از خود ابداع و اختراع نکرده، بلکه از منابع ایتالیایی اتخاذ نموده است. واقعۀ عشق رومئو و ژولیت بدون اصل و حقیقت تاریخی نیست و گویند این واقعه در شهر ورونا در سال 1393 مسیحی ـ البته نه بدین تفصیل که بعدها نگاشته‌اند ـ در زمان حکومت بارتولومئو دلّا اسکالا واقع شده است.

نویسنده در مقالۀ سوم هم در موارد اشتراک و هم مواقع اختلاف بین این دو داستان یعنی رومئو و ژولیت و لیلی و مجنون سخن گفته و آن را نشان داده است تا در اولی معلوم شود که آدمیزاد در اصل و مبدأ یک خلقت و طبیعت و یک نوع احساس دارد و انتها و سرانجام نیز یکی است و در ثانی مشاهده شود که قریحۀ شرقی و غربی در رقت معانی و سبک بیان وقایع و اختراع حکایات با یکدیگر تا چه اندازه مخالف و متباین است. در قسمتی از این فصل آمده است: «نیز هر دو حکایت به مرگ عاشق و معشوق به پایان می‌رسد که به ناکامی و محرومی دچار مرگ و هلاک می‌شوند؛ ولی تصویری که دو شاعر از منظرۀ هلاکت عاشق و معشوق مصور نموده‌اند، مختلف است. نظامی مجنون را در پای حضیرۀ لیلی نشان می‌دهد که قبر معشوقه را در آغوش گرفته و با حالی بی‌قرار و جسمی نزار و دیده‌ای اشکبار [در حالی که] خیلی از وحشیان صحرا و ددان بیابان گرداگرد او را گرفته‌اند، بدین منوال جان می‌سپارد. ولی شکسپیر رومئو را با لباس سواری و شمشیر آخته می‌نمایاند که به پای معشوق افتاده و جان سپرده است و اطراف او جمعی کثیر از پدران و مادران و اقارب و خویشان و امیر و وجوه شهر گرد آمده و بر آن منظرۀ غم‌انگیز اشک حسرت از دیده می‌بارند».

فصل و مقالۀ آخر این کتاب دربرگیرندۀ داستان لیلی و مجنون در ادب فارسی است و در این مقال به معرفی مثنوی‌های لیلی و مجنون در ادبیات فارسی پرداخته شده است.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

یادداشت ویراستار

زندگی و آثار و افکار علی اصغر حکمت

سرآغاز از علی اصغر حکمت

مقالۀ نخستین: رومئو و ژولیت

مقالۀ دومین: لیلی و مجنون به گفتۀ نظامی

مقالۀ سومین: مقایسۀ منظومۀ دو شاعر

مقالۀ چهارمین: داستان لیلی و مجنون در آداب زبان فارسی

فهرستی از مثنوی‌های لیلی و مجنون