۲۷۷۱
۰
ادیان و مکتب‌های فلسفی هند (دو جلد)

ادیان و مکتب‌های فلسفی هند (دو جلد)

پدیدآور: داریوش شایگان ناشر: امیرکبیرتاریخ چاپ: ۱۳۸۹(چاپ هفتم)مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۰۰۰شابک: 3_0206_00_964_978 تعداد صفحات: ۹۸۰

خلاصه

در این کتاب جریان‌های فکری و دینی هند با دقت و تفصیل بررسی شده است و مهم‌ترین اثر فارسی دربارۀ تاریخ ادیان و مکتب‌ها و نحله‌های آن سرزمین به شمار می‌رود.

معرفی کتاب

در این کتاب جریان‌های فکری و دینی هند با دقت و تفصیل بررسی شده است و مهم‌ترین اثر فارسی دربارۀ تاریخ ادیان و مکتب‌ها و نحله‌های آن سرزمین به شمار می‌رود.

فلسفۀ هندی در دامن درین هندو پرورش یافت و به استثنای کیش بودائی و جِین، علوم نظری هندو هرگز از دین جدا نگردیدند و با اینکه اتصال و پیوستگی آنان به سنت هندو که به زعم خود هندوان سنتی است پیوسته و ابدی، گاهی سست و گاهی پایدار بوده است، با وصف این هرگز گسستگی و انفضالی که در اروپا خاصه بعد از قرون وسطی بیت دین و فلسفه به حصول پیوست، در هند مصداق نیافت.

دین هندو مجموعه‌ای است وسیع و نامتجانس از نوشته‌های آسمانی و آرای گوناگون نظری و مکاتب فلسفی و افسانه‌های مقدس و اساطیری که نظم و ترتیب خلل‌ناپذیر آن با وجود پیچیدگی و تعدد و تنوع مطالب، شگفت‌آور و در خور ستایش است. آنچه در این دین موجب حیرت است، نیروی احیا و پیوستگی مدام آن است. از دوران باستانی ودائی تا پیدایش مکتب «تانترا» که آن را ودای پنجم نام نهاده‌اند، رنگ معنویت هندو که بیش از هر چیز دست‌یافتن به راه نجات و تجرد و اطلاق است و بی‌گمان قریحه و نبوغ فکری این قوم کهنسال، در هر پدیده معنوی پویای آن و در هر علمی جویای همان بوده است، تغییری در کنه خود نکرد و همان دین برای آنکه بتواند جوابگوی مقتضیات فکری و اجتماعی دوره‌ای از تاریخ باشد، شاخ و برگ بسیاری به ساقۀ اصلی خویش افزوده است.

سه دورۀ ودائی (1500 الی 500 سال پیش از میلاد) و برهمنی (500 سال قبل از میلاد الی 800 بعد از میلاد) و هندو (از قرن هشتم میلادی به بعد) توسعه و تکامل همه‌جانبۀ جریانی است که از چشمه‌ساران فیاض مبدأ ودائی روانه می‌گردد و پیچ و خم زمان را می‌پیماید و از آبشارهای تحولات اندیشه گذر می‌کند و جویبارهای عقاید و آرای نوشکفته بدان می‌پیوندد و به تدریج مبدل به رودی بزرگ می‌شود که بر اثر افزایش و گسترش روزافزون توانا می‌گردد و سرانجام با سکوت و وقاری بی‌مانند در دریای خاموشی و یگانگی محض که هدف غایی معنویت هندو است، می‌آساید و می‌آرامد.

این اثر دربردارندۀ هفده فصل است. در فصل اول آن (مقدمه) مؤلف به بحث دربارۀ دوران بزرگ فلسفه هند، اصول مشترک ادیان و مکاتب فلسفی آن سرزمین یعنی: فرضیه کرمه، مبحث آزادی، جوهر ثابت و ادوار جهانی پرداخته است. موضوع فصل دوم "ودا‌ها" است که در آن افزون بر کلیاتی دربارۀ وداها و تفسیر و تأویل آنها از براهمنه‌ها، آرتیکه‌ها و سوتره‌ها نیز بحث شده است. فصل سوم دربارۀ اوپانیشادها است. فصل چهارم دربارۀ دین بودا است. فصل پنجم مکاتب ترواده و مهایانه، دو مکتب مهم دین بودایی است؛ فصل ششم دین جینه؛ فصل هفتم دوره حماسی که آغاز تحولات شگرفی در تاریخ فلسفه و آیین هندو بوده است؛ فصل هشتم بهگوت گیتا؛ فصل نهم مکاتب فلسفی بودایی که در آن درباره مکتب فلسفی "ترواده" و مکاتب منشعب از آن و دیگر مکاتب بودایی به تفصیل سخن رفته است. فصل دهم هم اختصاص دارد به شش مکتب فلسفی برهمنی که خود مقدمه‌ای است برای فصل‌های یازدهم تا پانزدهم و در آن به اجمال درباره شش مکتب فلسفی برهمنی بحث شده است.

نویسنده در طبقه‌بندی این شش مکتب فلسفی، ترتیب تاریخی را رعایت نکرده و تنها به نظم منطقی توجه کرده است، لذا نخست به "نیایه" و "ویششیکه" که جنبه تحلیلی دارند و نمودار شیوه استدلالی و مشرب جدلی فکر هندی‌اند، پرداخته و سپس مکتب "سانکهیه" و "یوگا" (یوگه) را که یکی جهان‌شناسی ترکیبی و دیگری طریق عملی وصول به حقیقت را در بردارد در نظر گرفته و سرانجام دو مکتب "میمانسا" که یکی در تکالیف مذهبی غور می‌کند و دیگری به معرفت برهمن دیده می‌گشاید و می‌کوشد تا حقایق منزل ودایی را با شیوه تفحص و تحقیق فلسفی تلفیق دهد را بررسی کرده است.

فصل یازدهم منطق یا نیاپه؛ فصل دوازدهم طبیعیات یا "ویششیکه"؛ فصل سیزدهم جهان‌شناسی یا "سانکهیه درشنه"؛ فصل چهاردهم روان‌شناسی یا "بوگه درشنه"؛ فصل پانزدهم اصالت صوت یا پوروه میمانسا؛ فصل شانزدهم حکمت الهی یا ودانته؛ فصل هفدهم ودانته (ودانتای) عاری از تنویت که مؤلف در این فصل در مبحث «عالم تجربی عالم پدیده‌های صرف و عالم حقیقی» به اختصار به مقایسه و تطبیق "ودانته" یا عرفان نظری مکتب ابن عربی پرداخته و با ذکر چند بیت از اشعار شنکره درباره آزادی و نجات، اثر خود را به پایان رسانده است. مؤلف در پایان جلد دوم، فهرست جامعی از منابع و مآخذ تاریخی و دینی و همچنین تحقیقات انجام شده درباره تاریخ و فلسفۀ هند به زبان‌های گوناگون به دست داده که برای محققان و دانش‌پژوهان آشنا به زبان فارسی در رشته تاریخ ادیان و فرهنگ بسیار سودمند است.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

منابع مشابه

رساله پاتانجل ابوریحان بیرونی

رساله پاتانجل ابوریحان بیرونی

ابوریحان بیرونی

این کتاب تلاشی برای بازنمایاندن دقت و کوشش بیرونی در معرفی بخشی از ادبیات عرفانی هندوان است که زمینه

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

فانوس جادویی زمان؛ نگاهی به رمان در جستجوی زمان از دست رفته اثر مارسل پروست

فانوس جادویی زمان؛ نگاهی به رمان در جستجوی زمان از دست رفته اثر مارسل پروست

داریوش شایگان

این کتاب به منظور تشریح و تفسیر تأملات پیچیدۀ مارسل پروست در شاهکارش «رمان در جستجوی زمان از دست رفت

جنون هشیاری: بحثی دربارۀ اندیشه و هنر شارل بودلر

جنون هشیاری: بحثی دربارۀ اندیشه و هنر شارل بودلر

داریوش شایگان

غرض از نوشتن این کتاب معرفی شاعر پرنفوذی است از فرانسۀ قرن نوزدهم که با فراگذشتن از مرزهای زبانی به