معرفی کتاب

این کتاب یکی از بهترین و جامع‌ترین کتاب‌هایی است که دربارۀ آثار مالرو نوشته شده است. مالرو خود این کتاب را قبل از انتشار دیده و یادداشت‌هایی بر آن افزوده است که در متن اصلی کتاب به چاپ رسیده است. افزون بر این بخش‌هایی از آثار مالرو در پایان کتاب افزوده شده است.

آندره مالرو در سوم نوامبر سال 1901 در پاریس به دنیا آمد. آندره مالرو از چهره‌هایی بدیع است که در سیاست و ادب فرهنگ زمانه ما نقشی فاخر ایفا کرد و حیاتی پرماجرا داشت که از مشارکت در نیروهای انقلابی در جنگ‌های داخلی اسپانیا و عضویت در نهضت مقاومت فرانسه علیه نازی‌ها تا تصدی سمت وزارت در دولت های ژنرال دوگل را دربر می‌گرفت.

در باطن هر یک از کتاب‌های مالرو، حسابی با زندگی تسویه شده است. اثر از زندگی بیرون کشیده می‌شود، درخشان از تصویرهایش، لرزان از شور و هیجانش، پرغوغا از آشوبهایش و سنگین از کفش‌هایش. مالرو بهای آثارش را با اعمال خود پرداخته است. اگر آنطور که زیست، نزیسته بود، بی‌شک نمی‌توانست چنین کتاب‌هایی بنویسد: مواد آثار داستانیش را به دست نمی‌داشت و قطعاً آثاری درجه دو از خود باقی می‌گذاشت؛ زیرا تمام نبوغ وی از هماهنگی تجربیات زندگی‌ای وابسته به وقایع «تاریخ» و امکانات بالقوه برای بیان آنها ناشی می‌شود.

آثار مالرو چیزی جز چکیدۀ خاطرات و ملاقات‌هایش نیستند. او با عناصر داستانی آثارش تقریباً همان ارتباطی را دارد که لورنس با خاطرات خود داشته و با آنها «هفت ستون خرد» را نوشته است. مالرو هرگز از نوشتن خاطراتش بازنایستاده، گویی موضوعی جز زندگی خود برای نوشتن ندارد و باید قبل از نوشتن و برای نوشتن زندگی کند. موضوع‌ها، حوادث، چهره‌ها از تجربیات وی بیرون می‌آیند و حتی تصاویر نیز که به آثارش فعلیتی محسوس می‌بخشند، گویی با او نه در روی کاغذ، بلکه در زندگی روبرو شده‌اند: در یکی از کوچه‌های شانگهای یا کانتون، در یکی از میدان‌های تولدو، در کوه‌های گوادالاخارا همراه با نسیمی آمیخته به بوی خون و بوی خاک آمده‌اند.

کتاب «امید» که در میان آثار مالرو از همه به زندگی نزدیک‌تر است و حالت ساختگی کمتری دارد، به دلیل وسعت و عظمت حماسه‌ایش، کاربرد صیغۀ اول شخص را نمی‌پذیرد. مالرو وقتی دربارۀ لورنس عربستان می‌نویسد، از زندگی‌ای سخن می‌گوید که زندگی خود او را مسحور کرده است. همان‌طور که وقتی دربارۀ هنر می‌نویسد، از عشق و شوری سخن می‌گوید که وجودش را تحت تأثیر قرار داده است؛ بدین‌گونه تمام آثار وی در واقع به صیغۀ اول شخص جمع نوشته شده‌اند. نوشته‌های داستانی که قوۀ تخیل در آنها سهمی چنین اندک داشته باشد، نادرند. اگر مالرو مطلبی را وسعت می‌دهد و حالت ساختگی به آن می‌بخشد، در واقع آنچه را از تجربیات خود به دست آورده است را بازسازی می‌کند، ولی چیزی به آن نمی‌افزاید تا آنجا که خواننده در برابر این آثار که زیباییشان چون و چرا برنمی‌دارد، بیشتر به یاد کتاب‌های بزرگ تجربیات و مشاهدات شخصی می‌افتد تا به یاد آثار داستانی بزرگی که قبلاً در تاریخ ادبیات وجود داشته است.

اگر قبول کنیم مالرو خود را در آثارش ترسیم می‌کند، نخستین تصویری که از او دریافت می‌کنیم، چنین است: هماهنگی عجیب با عصر خود و نوعی ارتباط بی‌واسطه و حیاتی با تمام تکان‌های آن عصر پرآشوب.

سرنوشت مالرو شبیه خود اوست، همچنان‌که قرن وی شبیه اوست؛ این بدان معنی است که حوادث کمتر از آنکه او به دعوت آنها پاسخ گوید، شخصیت او را می‌سازند. یگانه موضوع این آثار غیرشخصی، که از سرگذشت سیاسی قرن بیستم به سرگذشت آفرینش هنری می‌پیوندد و در طی آنها سرنوشت مشترک انسان‌ها تحلیل می‌شود، پیام آمرانۀ همین شخصیت است؛ حرکتی که به وسیلۀ آن شخصیت مورد بحث سرنوشتی که بدان نیازمند است را به خود می‌دهد تا همان چیزی بشود که می‌خواهد. آثار مالرو که قبل از هر نوع روان‌شناسی و هر نوع تحلیل امتناع می‌ورزند، در باطن چیزی جز روان‌شناسی گستردۀ آفرینندۀ خود نیستند.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

یادداشت مترجم

گاه‌شمار رویدادهای مهم زندگی مالرو

یادداشت ناشر اصلی

متن کتاب

پیگفتار

گزیده‌هایی از چند اثر برجستۀ آندره مالرو:

* امید

* ضد خاطرات

* سرنوشت بشر

* بلوط‌هایی که سرنگون می‌شوند

چشم‌اندازهایی بر زندگی و آثار مالرو

فهرست آثار آندره مالرو