معرفی کتاب

این کتاب اثری است که افزون بر شرح شرف‌نامه نظامی گنجوی، دارای وجوه فراوان ادبی نیز می‌باشد. این کتاب ضمن آنکه به نثری شیوا و دلنشین به نگارش درآمده است، مجموعه متنوعی از انواع آرایه‌های بدیعی، علوم بلاغی به ویژه معانی، نکات دستوری و مهم‌تر از همه نقد ادبی است.

«سراج‌الدین علیخان آرزو»، یکی از برجسته‌ترین ادبای شبه قاره هند است که نزدیک به چهل عنوان اثر در زمینه‌های مختلف ادبی و تراجم و تحقیقات ادب فارسی دارد و البته دیدگاه‌های نوینی را در حوزه‌های مختلف از قبیل سبک‌شناسی، زبان‌شناسی، بلاغت، نقد ادبی، تذکره‌نویسی و ... مطرح کرده است. یکی از آثار مهم او شرح شرف‌نامۀ نظامی، مشهور به «شکوفه‌زار» است. کتاب «شکوفه‌زار»، اثری است که افزون بر شرح شرف‌نامه نظامی گنجوی، دارای وجوه فراوان ادبی نیز می‌باشد. این کتاب ضمن آنکه به نثری شیوا و دلنشین به نگارش درآمده است، مجموعه متنوعی از انواع آرایه‌های بدیعی، علوم بلاغی به ویژه معانی، نکات دستوری و مهم‌تر از همه نقد ادبی است. این کتاب بر اساس نسخه خطی موجود در کتابخانه مولانا آزاد دانشگاه اسلامی علیگر هند با شماره و مقابله با نسخ دیگر تصحیح شده و چنان‌که مصحح در مقدمه خود نوشته‌اند: «تلاش گردید تا در تصحیح، ضبط نسخه اساس حفظ و موارد اختلاف نسخه نمونه‌ها در پاورقی‌ها درج شود».

این کتاب با نثری زیبا در قالب عبارات موزون و گاهی مسجع، آمیخته به اشعار و ابیات فراوان همراه با اقتباس از آیات و احادیث به نگارش درآمده است. میزام مهارت مؤلف در نثرنویسی فارسی، امری است که سرتاسر این کتاب شاهد گویا بر آن است. ویژگی دیگر اثر حاضر توضیح واژگان غامض و دشوار با معنی و مفهوم آیات قرآنی و همچنین اشاره به منابع استفاده شده همراه با علایم اختصاری که نشانگر صحت کلمه یا تردید کاتب در مورد درستی یا نادرستی کلمات یا جملات است.

از دیگر خصوصیات مهم این اثر آن است که ضمن به کارگیری نثری ساده و شیوا، به دلیل تأکید و استناد، مؤلف پس از شرح ابیات به آوردن شواهد شعری از شاعران معروف و بنام همت گماشته است.

زبان متعادل است و ناهنجاری بدان راه نمی‌یابد. زبان خان آرزو ساده و بی‌پیرایه از تکلف و دور از پیچیدگی‌های لفظی و معنوی است. ایجاز از ویژگی‌های کلام مؤلف است.

بعضی از ویژگی‌های زبانی این اثر: از نقطه‌گذاری (علایم سجاوندی) پرهیز کرده و فقط در مواردی، ویرگول «،» استفاده شده است. گاهی کلماتی که با «آ» آغاز می‌شوند، مانند: آسمان، آنچه، آید و ... به صورت اسمان، انچه، اید و ... نوشته شده است. به جای «گ» فارسی از «ک» عربی استفاده شده است مانند کهنکی به جای کهنگی، کنجوی به جای گنجوی، کاه به جای گاه و... . پیوسته‌نویسی «می» استمرار به فعل: میکوید، میشود، میکفت، میشد و ... . پیوسته‌نویسی «است» اسنادی به مُسند: مقلوبست، عبارتست، امنست، اینست و ... . پیوسته‌نویسی حرف اضافه «به» در اوّل کلمه: بفریاد، بمعنی، بسبب، بهم و ... . حروف «پ، چ، ژ و یاء» را تنها با یک نقطه نوشته است. حروف «ن» و «ش» را گاهی بدون نقطه نوشته است. ضمایر اشارۀ «این» و «آن»  را چسبیده به کلمات نوشته است: آنحضرت، اینقسم و ... . پسوندهای تفضیلی و عالی «تر» و «ترین» را چسبیده نوشته است. در بعضی مواقع «ت» با یک نقطه نوشته شده است: تا نگویی به صورت: نانکویی، ستانی به صورت: سنانی. گاهی «زاء» بدون نقطه و به صورت «راء» نوشته شده است: امام رازی به صورت امام راری. گاهی «ه» بیان حرکه از پایان کلماتی نظیر: بلکه حذف و به صورت: بلک نوشته شده است.