معرفی کتاب

جهان غرب ریشه‌های خود را در یونان می‌یابد و به همین دلیل در اغلب کتب تاریخ تمدن، علم، هنر یا معماری با یونان آغاز می‌شود و تمدن سرزمین‌های دیگر، هر چند با قدمت بیشتر یا نادیده گرفته می‌شود یا اهمیت چندانی به آنها نمی‌دهند. تمدن سومر در میان رودان، متعلق به 400 سال پیش، یکی از این تمدن‌هاست که تا حدود 100 سال قبل ناشناخته بود و بعدها هم تنها سومرشناسان، باستان‌شناسان و مورخان با آن آشنایی داشتند. ‌ نگارنده در این کتاب با زبان لودینگیرا به زبانی ساده و روان، ما را در تونل زمان به تماشا و مشارکت در زندگی مردمی می‌برد که چهار هزار سال پیش می‌زیستند، خط را اختراع کردند و اولین قانون شناخته‌شدۀ تاریخ را پایه گذاشتند. مردمی که بیان احساس در چهره و بدن حیوان و انسان را در هنرهای تجسمی، از بزرگ‌ترین اهداف خود می‌شمردند. مردمی که بنیان‌گذار دموکراسی و مردم‌سالاری بودند و برای هر موقعیتی شعری می‌سرودند. در پایان این سفر با حیرت پی می‌بریم که گذشته از فن‌آوری و ابزارسازی، انسان امروز وارث همان دغدغه‌ها، شادی‌ها و رنج‌ها و آرمان‌اهی لودینگیرای سومری است.

نویسنده با زبان ساده و روان خود، دروازۀ تمدنی پیشرفته را به روی ما می‌گشابد؛ دروازه‌ای که تاکنون تنها مورخین، باستان‌شناسان، سومرشناسان و دیگر متخصصین اجازۀ عبور از آن را داشته‌اند. این دروازه بر تاریخ تمدن سومر: تمدن مخترع خط، مخترع صابون، پایه‌گذار اولین قانون شناخته‌شده در تاریخ و راهنمای تمدن‌های مجاور زمان خویش که امروزه در بسیاری موارد به دنبال یافتن رد پایی از آنانیم، گشوده می‌شود. این دو ما را به دنیایی می‌برند که تا به حال برایمان جز افسانه و روایت‌هایی کوتاه و پراکنده بیش نبوده است؛ به فرهنگ و تمدنی چنان پیشرفته که بیان احساس در چهره و بدن حیوان و انسان در هنرهای تجسمی را از مهم‌ترین اهداف خود می‌‌شمرد، آنچه از زمان رومی‌ها فقط در میان دو رود مطرح است.

خواندن زندگی‌نامۀ لودینگیرا گاه ما را به یاد نوشته‌های یونگ و تعبیر خواب‌هایش می‌اندازد؛ انسان‌های خداگونه و خدایان انسان‌گونه؛ جستجوی انسان برای یافتن حقیقت و رمز حیات، تلاش برای یافتن پاسخ پرسش‌های بی‌شماری که در سراسر تاریخ از مغز انسان کنجکاو می‌تراویده است.

لودینگیرا از سویی افسانه‌ها و اسطوره‌های قوم خود را برایمان بازگو می‌کند و از سوی دیگر با منطقی ساده، امکان‌پذیربودن آنها را زیر سؤال می‌برد.

رویدادهایی که در زندگی‌نامۀ این مرد کوچک می‌خوانیم، ما را به تعجب وامی‌دارند. می‌بینیم چگونه احساسات و منطق انسانی، روابط انسان‌ها و حتی حرص و آز و توحش خاص انسان از زمان‌های دور تا امروز تغییر چندانی نکرده‌اند و از پس همۀ تغییرات و پیشرفت‌ها باز هم چهره و دنیای درونی انسان 4000 سال پیش برای ما است.

لودینگیرا ما را با اشعار سومری نیز آشنا می‌کند. به قول خودش سومری‌ها مردمانی شاعرمسلک‌اند که برای هر موقعیتی شعری سروده‌اند. حتی از زبان خیش و کلنگ هم اشعار طولانی می‌شنویم؛ این اشیاء که شاید امروزه ساده و پست شمرده می‌‌شوند، در اشعار سومری روح و جان می‌یابند و از اهمیت خود در زندگی افراد و جامعه سخن می‌گویند و هر یک سعی در اثبات برتری نقش خود در زندگی، جامعه و تمدن دارند؛ در نهایت داوری انلیل هم خالی از معنا نیست.

نکتۀ دیگری که از لودینگیرا می‌آموزیم، بر خلاف آنچه تا کنون به ما آموخته‌اند، این است که آغاز دموکراسی یا مردم‌سالاری نه از یونان بلکه از میان دو رود و سومر بوده است. لودینگیرا سفرهای درونی و برونی بشر را عینیت می‌بخشد. انسان به یاری قوۀ تخیل و منطق، کنجکاوی و عزم در پژوهش، نخست با افسانه و اسطوره و پس از آن با تفکر نظم‌یافته، یعنی فلسفه و علم در جستجوی حقیقت بوده و خواهد بود.

لودینگیرا دنیای امروز و نظام‌های ارتباطی جدید را نمی‌شناخت. آنچه برای او آشنا و به اندازۀ آشنایی‌اش دلنشین می‌نمود، ورای تکنولوژی و آلات و ادوات بود. آن تماس انسانی که از قرن‌ها پیش تاکنون به همان شفافیت آن روزها باقی مانده، آنچه که مستقل از زمان و مکان است و هدف اصلی انسان نیز باید همان باشد.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

مقدمۀ نویسنده برای چاپ فارسی

سلامی از مترجم

دربارۀ نویسنده

ماجرای گردآوری این داستان‌ها

چرا این داستان‌ها را می‌نویسم؟

نیپور: شهری که در آن زندگی می‌کنم

نخستین بار که به جشن سال نو رفتم

نخستین عاشقی

پدر عزیزم

سال‌های تحصیل

سال‌های تدریس

رفتن به دروازۀ موساکّاتیم

داستان‌های مردم سومر 1

داستان‌های مردم سومر 2

داستان‌های مردم سومر 3

داستان‌های مردم سومر 4

از دست‌رفتن مردانگی دوستم ششدادا

محلۀ ما

خانۀ پدری

مادر نازنینم

تلخی‌های زندگیم

مراسم در آب راه مقدس نونبیردو

گردشی در ساحل رود فرات

دو محاکمه در دادگاه عالی سومر

بلاهایی که به سر شهردارمان آمد

دو نامۀ سیاسی و خاطراتی که با آنها زنده شد

سخن آخر

انگیزۀ نوشتن این کتاب