معرفی کتاب

این کتاب ترجمۀ دو بخش مستقل از دو کتاب هانری کربن دربارۀ سیدحیدر آملی است. «سیدحیدر آملی» از چهره‌های مهم قرن هشتم هجری است. امروزه با شناخت برخی از آثار وی می‌توان گفت كه آثار او فلسفه، كلام و عرفان قرن خود را تحت تأثیر قرار داده‌اند. نزد سیدحیدر تمامی حكمت وجود، مفهوم توحید در دو وجه ظاهری و باطنی آن، آموزه اسماء الهی و مظاهرش و نیز تمامی امام‌شناسی، همه ادامه‌دهنده و توسعه‌دهنده آموزه‌های ابن عربی است. آثار وی مهم‌ترین نقش را در ادغام تفكر ابن عربی با تشیع داشته‌اند. بدین‌صورت كه تشیع، داشته‌ها و باورهای خود را در تفكر ابن عربی می‌یابد.

این کتاب ترجمۀ دو بخش مستقل از دو کتاب هانری کربن دربارۀ سیدحیدر آملی با این مشخصات است: مقالۀ اول ترجمۀ فصل چهارم با عنوان تشیع و تصوف از جلد سوم «اندر اسلام ایرانی» است و مقالۀ دوم ترجمۀ فصل دوم کتاب «معبد و مشاهده» است. کربن در بخش اول افکار، آثار و آرای سیدحیدر را شرح کرده و در بخش دوم به شرح علم میزان که از ارکان جهان‌شناسی عرفانی و از مباحث اصلی آرای این عارف شیعی است، می‌پردازد و جدول‌هایی که سیدحیدر آملی در این‌باره ترسیم کرده را شرح داده و رموزی مبهم از آن را بازمی‌گشاید. در بخش دوم کربن نگرش تطبیقی خود در مطالعات عرفانی را نیز نشان می‌دهد.

در تاریخ ظاهری تفکر تشیع اثنی عشری چهار دوره می‌بینیم: 1. دوران اولیه: دوران ائمه و صحابۀ ایشان که این دوران با غیبت کبری پایان می‌پذیرد. 2. دورانی که از کلینی (329 هـ) تا خواجه نصیرالدین طوسی (672 هـ) را دربرمی‌گیرد. 3. دوران مغول که از طوسی تا میرداماد و مکتب اصفهان ادامه دارد. 4. دورانی که از میرداماد تا روزگار ما ادامه دارد.

سیدحیدر آملی در قرن هشتم هجری یکی از چهره‌های مهم دوران سوم است و امروزه با شناختن برخی از آثارش می‌توان گفت آثار او فلسفه، کلام و عرفان قرن خود را تحت تأثیر قرار داده‌اند. امر مهمی که معنی و قالب تفکر شیعه را در این قرن مشخص می‌کند، همانا دریافت و ادغام نظریات ابن عربی در تفکر شیعه است. آثار سیدحیدر همانند آثار ابن ابی جمهور مهم‌ترین نقش در ادغام تفکر ابن عربی با تشیع داشته‌اند، بدین صورت که تشیع داشته‌ها و باورهای خود را در تفکر ابن عربی پیدا می‌کند.

نظری که بر تفکر سیدحیدر آملی غلبه دارد این است: از طرفی تشیع اثنی عشری همان اسلام باطنی، دین روحانی، معنای حقیقی تنزیل (قرآن) و عرفان اسلام است. از آنجایی که تصوف هم همین نظرات باطنی را اظهار می‌کند، می‌توان گفت که تصوف همانا تشیع حقیقی است یا نمایندۀ ناشناختۀ او در قلب تسنن. از سوی دیگر متأسفانه گاهی تصوف سرچشمه و اصل خود را فراموش کرده و مرتکب اشتباهات بزرگ از قبیل مسئلۀ ختم ولایت شده است.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

حیدر آملی، متأله شیعی اهل تصوف:

در جستجوی آثار

طرح زندگی‌نامه و کتاب‌نامه

علم المیزان و تطبیق میان عوالم در عرفان اسلامی:

علم المیزان

میزان‌های هفت و دوازده

میزان نوزده

میزان 28

رکبان غیب و علم تطبیق