معرفی کتاب

این کتاب بر محور این پرسش اصلی شکل گرفته که تصوف چیست؟ مؤلف اثر بر آن است تا نشان دهد چگونه آموزه‌های بنیادین تصوف در شرایط مختلف در قالب‌های متنوعی پدیدار می‌شوند. او با آسیب‌شناسی آثار موجود، بر این عقیده است که اطلاعات فراوانی که از راه آثار پیچیدۀ آکادمیک از یک‌سو و آثار جانب‌دارانه از سوی دیگر ارائه شده، گاه ابهامات مربوط به تصوف را بیشتر کرده است؛ از این‌رو تلاش می‌کند راه میانه‌ای در پیش گیرد و به سنت عظیم صوفیانه این مجال را بدهد تا از جانب خود سخن بگوید.

این اثر دربردارندۀ یک دیباچه، یادداشتی دربارۀ منابع و ده فصل اصلی است و هدف آن دستیابی به حقیقت تصوف است. مؤلف که بیش از سی سال به مطالعۀ اثار صوفیانه مشغول است، با آنکه از کثرت و تنوع و نیز آخرین نگاشته‌ها و پژوهش‌های این حوزه آگاهی دارد، معتقد است این کثرت و تنوع به هیچ روی به معنای شناخته‌شدن حقیقت تصوف نیست و چه بسا اطلاعات فراوان رهزن یا از جهاتی باعث ابهامات بیشتری شده است.

مؤلف از ابتدای کتاب می‌کوشد تا راه میانه‌ای بین روش پیچیده آکادمیک و طرفداری مشتاقانه برگزیند و برای این کار به سنت عظیم صوفیانه، این مجال را می‌دهد تا خود سخن بگوید و نیز به مخاطبان این امکان را می‌دهد که تصوف را در بافت خود بشناسند و بیشتر با روش‌هایی آشنا شوند که تصوف خود را با آن روش‌ها شناسانده است؛ نه اینکه صرفاً به تفسیرهایی که در دوران معاصر از تصوف شده است، متوسل شوند. از این رو در این کتاب به ویژه در فصول پایانی خواننده با ترجمۀ بخش‌های فراوانی از متون معتبر صوفیانه که همواره بر این سنت تأثیرگذار بوده‌اند مواجه می‌شود.

دغدغۀ اصلی مؤلف در سراسر کتاب، تبیین و توضیح چیستی و حقیقت تصوف است، به طوری که در جای‌جای کتاب می‌کوشد تا آموزه‌های بنیادین این سنت را در راستای این غایت و هدف کلی توضیح دهد و نشان دهد که این آموزه‌ها چگونه در شرایط مختلف در قالب‌های متنوعی پدیدار شده‌اند. همین انگیزه سبب شده تا مؤلف گرفتار تبیین موضوع‌های جزئی یا کم‌ارتباط با هدف نشود. در هر فصل از كتاب، نویسنده به ابعاد و جنبه‌های مختلفی از تصوف مانند: طریق تصوف، سنت تصوف، نفس انسان، ذكر خدا، عشق، سماع و پارادوكس حجاب پرداخته است.

فهرست مطالب کتاب در ده فصل بدین ترتیب است:

راه صوفی

سنت صوفیان

نام و حقیقت

خودیاری

ذکر خداوند

راه عشق

رقص مدام

صور بهجت

هبوط آدم

تناقض‌نمایی حجاب