آیین نگارش تاریخ
خلاصه
نویسنده در این کتاب دست تاریخپژوه مستعد را گرفته، گام به گام و پله به پله میبرد تا به سر منزل مقصود برساند و چگونگی تألیف تاریخ را به او بیاموزد.معرفی کتاب
نویسنده در این کتاب دست تاریخپژوه مستعد را گرفته، گام به گام و پله به پله میبرد تا به سر منزل مقصود برساند و چگونگی تألیف تاریخ را به او بیاموزد.
فصل اول کتاب (کلیات) بیشتر شرح الفاظ و اصطلاحات و مبانی و اصولی است که به اسلوب تحقیق تاریخی تعلق دارند. هدف تعیین روش درخور پژوهشهای تاریخی و وجوه تمایز آن از روش علوم تجربی است. بیان مطلب گام به گام و به ترتیبی منطقی پیش میرود.
در فصل دوم از مطالب مربوط به کاربرد قواعد سنجش صحت و سقم و قوت و ضعف اخبار و اسناد و تعدیل و ترجیح آنها گفتگو میشود. انتقاد دو قسم ظاهری و باطنی دارد. انتقاد ظاهری به خود اسناد و تشخیص اعتبار آنها به عنوان سند، صرف نظر از محتوا تعلق میگیرد و در آن به اموری چون زمان تألیف و هویت مؤلف و کشف ناهمخوانیهای زمانی و شناخت سبک و تمیز سهم اقتباسی و سهم اصیل و تنظیم تبارنامۀ سند برای تعیین درجۀ اصالت آن پرداخته میشود. در همین مقام از روش تنظیم اسناد و طرق گوناگون آن (اعتماد به حافظه، یادداشت دیمی، یادداشت منتظم، فیشنویسی و طبقهبندی فیشها) با یادآوری حسن و عیب هر طریقی بحث میشود، آنگاه به جنبههای منفی که عموماً در منتقدان صوری پدید میآید (ضعف و تردید، انتقادزاید در میزان لازم، بیماریهای حرفهای) اشاره میشود.
مراد نویسنده از انتقادباطنی همان نقد محتوای سند و حوادث و وقایع مستنبط از آن است. این انتقاد یا مثبت است یا منفی. انتقاد مثبت تحلیل مندرجات سند و سنجش مواد سندآفرین است و به این منظور از فقه اللغه و هرمنوتیک استمداد میشود. مطالب این فصل ذیل عنوان «خلاصه» ماهرانه جمعبندی شده است. همچنین ذیل عنوان «تصورات و تصدیقات» در باب استخراج تصورات درست از تصدیقات نادرست نکتهای بدیع و شواهدی مناسب آمده است.
در فصل سوم جهات افتراق مواد تاریخی و مواد علوم تجربی نشان داده میشود که به اقتضای آن اسلوب تدوین مواد نیز فرق پیدا میکند. نویسنده بعد از این نتیجه میگیرد تاریخ نمیتواند به طور مستقیم با موضع خود سروکار داشته باشد. آنگاه مراحل تدوین ـ استخراج مواد، تنظیم مواد، ایجاد مواد با قیاس و استدلال، استخراج کلیات، بیان فصیح ـ را تعیین میکند.
مراد از «ایجاد مواد با قیاس و استحسان» این است که چون برای بسیاری از مطالب سند کافی وجود ندارد، محقق باید برای پرکردن جای خالی به حدس و قیاس و استحسان روی آورد.
در فصل چهارم مؤلف از مورخ میخواهد «کتاب را از رطب و یابس و جزئی و کلی پر نکند». وی بر این نکته واقف است که جمع «ایجاز» و «دقت» در نگارش تاریخ بس دشوار و حفظ تعادل کاری باریک است. حتی با استدلالی خوش حکم میکند در تاریخ بر خلاف سایر علوم، اجرای قانون تعادل میسر نیست و زیان هم میرساند.
در آغاز فصل پنجم »رلف از بینش الهی گفتگو میکند که جز خدا مؤثری در وجود نمیشناسد؛ ولی هدف مورخان را یافتن علل قریب میداند. آنگاه اسباب حوادث تاریخی را به امور مادی (اقلیم، اقتصاد، نژاد، رجال) و امور معنوی (مذاهب، صور مفارق، نفس کلی) تقسیم میکند و در شرح هر یک از این اسباب هم نکتههایی جالب و درخور میآورد.
فهرست مطالب کتاب بدین قرار است:
فصل اول: کلیات
فصل دوم: انتقاد تاریخی
فصل سوم: تدوین تاریخ
فصل چهارم: ساختمان تاریخ
فصل پنجم: مؤثرات تاریخی
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی
غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینیخرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینههای طنز بوده که باید بهجد مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. نو
دیگر آثار نویسنده
نصایح فردوسی
غلامرضا رشید یاسمی به کوشش هاشم بناءپوردر این کتاب زندهیاد رشید یاسمی اشعار اخلاقی و اندرزهایی را از دل داستانهای شاهنامه برگزیده است. در
نظری یافت نشد.