معرفی کتاب

این کتاب دربردارندۀ دو فصل است. فصل نخست مصاحبۀ نویسنده با آقای منوچهر دین پرست در برنامۀ سوفیای رادیو گفتگو در سال 1386 است که پس از ویرایش و برخی اضافات و ذکر منابع به زیور طبع آراسته شده است. مسائل مهمی در حوزۀ اخلاق و عرفان در این فصل مطرح شده است که «وجودی‌بودن ملکات اخلاقی نزد مولانا»، «نسبت اخلاق و عرفان»، «اعتباری یا حقیقی بودن اخلاق»، «علم اخلاق»، «اخلاق عرفانی یا عرفان اخلاقی» و «توحید مرکز ثقل و انسان محور مباحث مولانا» و «تبیین تفاوت مهم اخلاق و عرفان و رجحان عرفان بر اخلاق» عنوان برخی از مطالب این فصل هستند.

فصل دوم این کتاب مقالۀ «انسان کامل در دیدگاه مولوی» است که در کنفرانس بین المللی فلسفه اکولاتیک در پالرمو ایتالیا در ژوئن 2009 به انگلیسی ارائه شده است و پس از اضافه کردن برخی استشهادات از مثنوی مولوی در این کتاب به فارسی آمده است. در این فصل برخی ابعاد انسان کامل از دیدگاه مولوی شامل «جایگاه انسان کامل در هستی»، «صفات انسان کامل» و «روابط متقابل انسان کامل و سالک» بررسی شده است.

پس از پایان هر فصل منابع مباحث ذکر شده است. اشعار مثنوی از نسخۀ نیکلسون و قونیه برگرفته شده و برخی لغات مشکل آن در پاورقی و ارجاعات قرآنی ابیات مثنوی در پی‌نوشت آمده است.

در چکیدۀ مقالۀ «انسان کامل در دیدگاه مولوی» آمده است:

این مقاله می‌کوشد برخی ابعاد انسان کامل از دیدگاه مولوی شامل شامل «جایگاه انسان کامل در هستی»، «صفات انسان کامل» و «روابط متقابل انسان کامل و سالک» را تبیین کند. انسان کامل یکی از اصلی‌ترین مباحث منظومۀ اندیشۀ عرفانی مولاناست که در ارتباط با خدا، هستی، سالک و هدایت است. انسان کامل خلیفۀ خداست و مجلای ذات اوست. او خدا را دوست دارد و خدا نیز او را دوست دارد. دل او جام جهان‌نما و مرآت حق‌نماست. او کیمیاگر، اکسیر، صاحب دل، تریاق فاروق، سایۀ حق، باب رحمت الهی، ظل الله و شیر حق است.

چهار امر در انسان کامل در مرتبۀ کمال است: اقوال نیک، افعال نیک، اخلاق نیک، معارف اعلای ناب و شهودی و حضوری. او فنای فی الله و باقی بالله است. او سمبل حکمت، صبر، شجاعت، مروت، کرم و داد است. انسان کامل مسئولیت رهبری و هدایت بشر را بر عهده دارد. سالک برای وصول به حق باید مطیع دستورات و راهنمایی‌های انسان کامل و مراعات ادب باشد.

در مثنوی مولوی لغت شیخ و پیر را برخی موارد برای اشاره به اولیاء الله به کار برده است و مقصود وی از شیخ، پیر معنوی است و نه پیر صوری که با توجه به صفات آنها می‌توان آن دو را متمایز کرد.