معرفی کتاب

این كتاب راهنما دانشجویان را به مطالعه دقیق و روشن مهم‌ترین اثر ویتگنشتاین یعنی پژوهش‌های فلسفی توانا می‌كند. استدلال مک‌گین مبنی بر این است كه در شیوه یگانه پژوهش‌ها آن را به یک اثر استثنایی ادبی و نیز فلسفی بدل می‌كند.

كتاب ویتگنشتاین و پژوهش‌های فلسفی دانشجویان را با خود به میان متن می‌برد بی‌آنكه آنها را با جزئیات عالمانه از رفتن باز دارد. این كتاب برای دانشجویان كه می‌خواهند متن، بافت اثر و خود فیلسوف را بفهمند، ایده‌آل است.

پژوهش‌های فلسفی ویتگنشتاین دربارۀ دو موضوع اصلی است: فلسفۀ زبان و روان‌شناسی فلسفی. پژوهش‌های فلسفی زبان ویتگنشتاین است. زبانی که به گونه‌ای فنی به کار گرفته نشده است و به زبان روزمره، زبان زندگی نزدیک است. تصویری است که ویتگنشتاین را دربند کرده است. اما نوشتار، گزاره‌ها از آن حیث که تصویر نویسنده است، تصویر کسی که در جهان نمی‌گنجد. پس به دقت نمی‌توان گفت که این تصویر، تصویر جهان است، بلکه آن تصویر فوق جهان و ماورای آن است. نویسنده‌ای که نمی‌توان او را در هیچ چارچوبی قرار داد، تصویری از خود به جا گذاشته است که به هیچ تصویر دیگری شبیه نیست. تصویری مفهومی و معنوی است که سخت از آنچه تصویری را واحد و واضح می‌کند، تن می‌زند. تصویری که تا اندازه‌ای خودش افتاده است.

پژوهش‌ها محصول دوران پختگی اوست. او در ایام کمال ذهنی نه فقط از مطالب تراکتاتوس انتقاد می‌کند، بلکه سبک نگارش آن را نیز به نوعی در پژوهش‌ها به سخره می‌گیرد. در ابتدا حتی به نظر می‌رسد که نویسنده در این کتاب تلاش خودش یا لااقل ما را دست انداخته است. اما با این حال جدیت و خلوص و وفور افکار بدیع او که از خلال اغلب سطور به چشم می‌خورد، نفی این پندار می‌کند.

در تفسیر پژوهش‌های فلسفی که در این کتاب آمده، کوشش مؤلف بر تقلید شیوۀ تفکر او نیست، بلکه تا آنجا که توانسته نحوۀ خاص تشخیص و رویارویی ویتگنشتاین را با آنچه او بدفهمی‌های فلسفی می‌دانست، هرچه روشن‌تر بیان کند. در این طریق می‌کوشد تا با دنبال کردن مسیر اندیشۀ او نه فقط ضرب‌آهنگ متمایز آن را که دقت و انسجام شگفت آن را نیز منتقل کند. درس‌هایی که از این اثر به منصۀ ظهور می‌رسد، اختصاص به ویتگنشتاین ندارد. این اندیشه که زبان را تنها از منظر زبان در عمل می‌توان فهمید، افکار حوزۀ شخصی درونی پدیدارها، تأکید بر بدن به عنوان تحقق روح انسانی، جایگزین‌کردن تقسیم‌بندی بین آنچه زنده است و آنچه فاقد حیات است با تقسیم‌بندی بین ماده و ذهن، تأکید بر مفهوم صورت، توسل به رابطه‌ای پیش‌شناختی با دیگر سوژه‌های انسانی که تفاهم بلاواسطۀ ما با آنها منشأ آن است، همۀ این اندیشه‌ها در پدیدارشناسی هوسرل، هایدگر و مرلو پونتی افکاری آشنا هستند. در اینجا فهم ویتگنشتاین مبنی بر اینکه چنین بینش‌هایی نباید اساس فلسفۀ اثباتی قرار گیرد و بنابراین تمامی رهیافت او در خدمت اقناع ما نسبت به حقیقت آنهاست و این اختصاص به او دارد و همین سهم اصلی او در فلسفه است. این رویکرد متمایز ویتگنشتاین به مسائل فلسفه است و نه صرفاً درس‌هایی که می‌توان از آن آموخت که تلاش شده در شرح بر این متن بازگو شود.