معرفی کتاب

در این کتاب سی رسالۀ ناشناخته از جوانمردان و قلندران و پیشه‌وران از نسخه‌های خطی گوناگون گردآوری و تصحیح شده است. یکایک اصطلاحات اهل فتوت و واژگان خاص پیشه‌های گوناگون در پی‌نوشت‌های کتاب توضیح داده شده و مصحح دربارۀ بسیاری از موضوعات مرتبط به فتوت و قلندری تحقیق کرده است. به جای مقدمه فهرستی از نسخه‌های خطی فتوت‌نامه‌های فارسی ارائه شده و در پایان کتاب فهرست‌های متعدد برای استفادۀ اهل تحقیق آمده است. این کتاب برای آشنایی با فرهنگ عامۀ ایران در گذشته‌ها و بررسی تاریخ اجتماعی ایران یکی از منابع مهم و اساسی است.

این کتاب سومین مجموعه از فتوت‌نامه‌های فارسی است که به دنبال و در تکمیل دو کتاب «چهارده رساله در باب فتوت و اصناف» و «فتوت‌نامه‌ها و رساول خاکساریه» به چاپ رسیده است. در این کتاب رساله‌هایی آمده که در آن دو کتاب نیست؛ اما روش ارائۀ رساله‌ها در این کتاب کمی تغییر کرده است. نگارنده کوشیده که رساله‌های مجموعه‌های خطی را از هم تفکیک نکند، بلکه آنها را به همان ترتیبی که در مجموعه‌های خطی آمده بیاورد و نسخه‌های خطی و رساله‌های آنها را به ترتیب زمانی از کهن‌تر تا نوتر معرفی و عرضه کند.

نهایت دقت و امانتداری در تصحیح رساله‌ها رعایت شده است؛ چون بیشتر مصطلحات و واژگان خاص اهل فتوت در دو کتاب پیشین شرح داده شده، خواننده را در این کتاب برای توضیح بسیاری از آنها به همان کتاب‌ها ارجاع داده شده است.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

دیباچه

فهرستی از نسخه‌های خطی فتوت‌نامه‌های فارسی

رسالۀ نخست: در بیان طریق صفویه از کلام شیخ صفی الدین

رسالۀ دوم

رسالۀ سوم: در بیان طریقت و ارشاد کوچک ابدال

رسالۀ چهارم: در بیان پوست تخته شستن

رسالۀ پنجم: رسالۀ ندافی

رسالۀ ششم: رسالۀ شومالی و جولاهگی

رسالۀ هفتم: رسالۀ دیگر در بافندگی

رسالۀ هشتم: رسالۀ خیاطی

رسالۀ نهم: رسالۀ دوزندگی

رسالۀ دهم: رسالۀ نمدمالی

رسالۀ یازدهم: رسالۀ نجاری

رسالۀ دوازدهم: رسالۀ صباغی

رسالۀ سیزدهم: رسالۀ سلمانی

رسالۀ چهاردهم: در بیان فصد و حجامت کردن

رسالۀ پانزدهم: در بیان کسوت و صورت بابای عمرو

رسالۀ شانزدهم: در بیان ابجد طریقت

رسالۀ هفدهم: در بیان اسباب چهارضرب

رسالۀ هجدهم

رسالۀ نوزدهم: در بیان صفت امیرالمؤمنین (ع)

رسالۀ بیستم: در بیان شریعت و طریقت و حقیقت و معرفت

رسالۀ بیست و یکم: رسالۀ شعربافی

رسالۀ بیست و دوم: رسالۀ ارشاد و کسوت

رسالۀ بیست و سوم

رسالۀ بیست و چهارم: رسالۀ کفشدوزی

رسالۀ بیست و پنجم: فتوت‌نامه از گفتار امام محمد باقر (ع)

رسالۀ بیست و ششم: رسالۀ سپاهگری

رسالۀ بیست و هفتم: کسب‌نامۀ سقائی

رسالۀ بیست و هشتم: در بیان خرقۀ مرقّع که چگونه از آسمان فرود آمد

رسالۀ بیست و نهم

رسالۀ سی‌ام: در بیان آداب نقیب

فهرست‌ها