۱۵۳۴
۰
فرهنگ واژه‌های کهن در زبان امروز آذربایجان

فرهنگ واژه‌های کهن در زبان امروز آذربایجان

پدیدآور: محمدرضا شعار ناشر: بلختاریخ چاپ: ۱۳۷۸مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۲۰۰۰شابک: 1_20_6337_964تعداد صفحات: ۱۸۴

خلاصه

این کتاب دربردارندۀ مجموعه‌ای از لغات است که از دیرباز در زبان مردم آذربایجان به کار می‌رفته و می‌رود.

معرفی کتاب

این کتاب دربردارندۀ مجموعه‌ای از لغات است که از دیرباز در زبان مردم آذربایجان به کار می‌رفته و می‌رود.

مؤلف در این کتاب کوشیده از آوردن واژه‌هایی که در نیم قرن اخیر از طریق همگانی شدن سوادآموزی و رسانه‌های گروهی و اصطلاحات دیوانی به زبان فارسی در زبان محاورۀ مردم نفوذ کرده، خودداری نماید؛ با این حال به ندرت لغاتی مثل آزمایش، آسایشگاه و ... آمده که قدمت استعمال آنها در آذربایجان بلکه در فارس نیز مورد سؤال می‌تواند باشد. محور و متن اصلی مجموعه را زبان مردم تبریز شکل می‌دهد؛ با این حال واژگان فراوانی از گفتار سایر شهرها و روستاها نیز آورده شده است.

این کتاب تکملۀ کتاب «بحثی دربارۀ زبان آذربایجان» است. در این کتاب «بحثی دربارۀ زبان آذربایجان» در اول مقال بحث بر سر این مهم بود که آیا مردم استان‌های آذری از دوران‌های باستان تا امروز به همین زبان فعلی صحبت می‌کردند یا زبان دیگری در این دو استان معمول بوده که به عللی از بین رفته و زبان فعلی جایگزین آن شده است. در این مورد افزون بر اقوال دانشمندان سلف و سیاحان و مورخین معتبر بی‌طرف و آثار شعرای این سامان که به زبان آذری اشعاری سروده‌اند و تک‌جمله‌های منقول از کتب درگذشتگان و برشمردن قراء قصبات و بخش‌هایی از آذربایجان که زبان باستانی را به هر ترتیب حفظ نمده‌اند، به ویژه با اشاره به انبوه واژه‌های اصیل ایرانی در جملات زبان فعلی اهالی اظهار عقیده شده بود که وجود این همه واژه‌های فارسی در زبان فعلی می‌تواند دلیل این باشد که زبان اهالی این منقه حتی شهرهایی از قفقاز و ارّان در زمان باستان یک زبان ایرانی و به ظن قوی شعبه‌ای از بان پهلوی بوده و با توالی تسلط طوایف مختلف ترک به کشور ما و دوام اقامت آنان در این سامان به ویژه از این لحاظ که در سر راه آسیای صغیر واقع شده است، روز به روز بر تعداد واژه‌های ترکی افزوده و از شمار لغت‌های ایرانی کاسته تا بدین صورت که امروز مشاهده می‌کنیم درآمده که آن را نه ترکی و نه ترکمنی می‌توان نامید، نه فارسی یا عربی بلکه مخلوطی از این چهار زبان به علاوه تعدادی واژه‌های مغرب‌زمینی است که به ترتیب به غالبیت عبارتند از روسی به حکم مجاورت، فرانسه به دلیل روابط سیاسی و فرهنگی و معدودی انگلیسی و نیز به چند نکته اشاره‌ای شده بود: نخست اینکه مواد ترکیبی جملات زبان کنونی غالباً فارسی و به ندرت ترکی و عرب، ولی جمله‌بندی عموماً ترکی است. دو دیگر اینکه در اصطلاحات صنعتکاران و صاحبان حِرف از قبیل درودگران، آهنگران، ریخته‌گران، شیشه‌گران و ... واژه‌های ایرانی بیشتر است. سوم اینکه زبان باستانی این دو استان حتی استان زنجان آذری نامیده می‌‌شده است که شعبه‌ای بوده از زبان فارسی ساسانی در عرض و ردیف کردی، لری، گیلکی و ... . چهارم اینکه بعد از زوال قدرت فرمانروایان ترک و مسیحی شدن آنان در جامعۀ ایرانی باز هم سلسله‌هایی که در این سامان فرمان رانده‌اند، بعضاً به زبان ترک یا ترکمن بوده‌اند از قبیل قراقویونلو، آق قویونلو، اتابکان آذربایجان و ... .

در ادامۀ آن کتاب قسمتی انبوه از واژه‌های باقیمانده در زبان کنونی آذربایجان آورده شده است و دو نکته گفتنی است:

1. در مواردی که واژه‌ای تغییر شکل یافته و به صورت ترکی درآمده، آن واژه با دو حرف (ف ت) و در مواردی که کلمه‌ای از دو جزء فارسی و عربی تشکیل شده با دو حرف (ف ع) نمایان شده است.

2. بر خلاف قاعدۀ عمومی در فارسی که ابتدا به سکون محال است، در زبان فعلی این سامان امری عادی است.

3. کلماتی که در تداول اهالی تبریز به صورت رایج در زبان فارسی و متکلمین شهرهایی مانند تهران استعمال می‌شود و از حیث آوایی در آنها تصرف یا چندان تصرفی نشده است، عیناً آورده شده و توضیحی دربارۀ آنها از سوی گردآورنده داده نشده است.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

آرش خازنی

موضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب

قفل‌های دست‌ساز آذربایجان

قفل‌های دست‌ساز آذربایجان

رحمان احمدی ملکی

از بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درون‌مایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل

منابع مشابه بیشتر ...

داستان جم: بررسی فرگرد دوم وندیداد

داستان جم: بررسی فرگرد دوم وندیداد

چنگیز مولایی

فرگرد دوم وندیداد، مفصل‌ترین روایت اوستایی دربارۀ جم، شهریار شکوهمند اساطیری ایران است و به لحاظ و م

دایرة المعارف روانکاوی فروید ـ لکان: طرح مقدماتی (جلد اول: الف)

دایرة المعارف روانکاوی فروید ـ لکان: طرح مقدماتی (جلد اول: الف)

کرامت مؤللی

همچنان‌که از عنوان کتاب برمی‌آید خواننده در این کتاب با فرهنگی جامع از روانکاوی مواجه نیست، بلکه به