معرفی کتاب

خانم آن شپرد که از استادان طراز نخست رشتۀ فلسفۀ هنر است، در این کتاب اساسی‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین مسائل مربوط به این رشته را مطرح می‌کند و ژرف‌نگرانه به تجزیه و تحلیل مطالب مورد بحث می‌پردازد. نظریه‌های گوناگون را دربارۀ ویژگی‌های مشترک هنرها تشریح می‌کند و آراء و اندیشه‌های فیلسوفان بزرگ را که به تعبیر و تأویل آثار هنری روی کرده‌اند، با بیانی روشن به بحث و نقادی می‌کشد. از جمله موضوعات بسیار نکته‌آموز این کتاب تجزیه و تحلیل داوری‌های هنرشناختی است که هنگام رویارویی با هر اثر هنری مانند یک تابلوی نقاشی، یک بنای تاریخی، یک قطعه موسیقی یا یک اثر ادبی به عمل آوریم.

چه چیز تابلوی ونوس بوتیچلی را زیبا می‌سازد؟ آیا می‌توانیم در بحث دربارۀ آثار هنری از معنی و صدق سخن گوییم؟ آیا آگاهی از قصد هنرمند یا پدیدآورنده برای درک یک اثر هنری لازم است یا هر اثر هنری، پس از آفریده‌شدن از آفریدگار خود مستقل می‌شود و بر پای خود می‌ایستد؟ هنگامی که یک اثر هنری را نقد می‌کند چه نوع داوری انجام می‌دهیم؟ آیا تفسیرها و ارزیابی‌های نقادانه قابل توجیح و برهان‌پذیرند؟ آیا در نقد آثار هنری، مسائل اخلاقی و اجتماعی نیز بایستۀ توجهند؟ اینها از سؤالاتی است که در این کتاب نویسنده در پی پاسخ به آنها است. در این کتاب نویسنده عالمانه خواننده را از درگیرشدن در بحث‌های مربوط به تعریف هنر و سیر تاریخ زیباشناسی معاف می‌دارد و یکسره به بحث اصلی هنر می‌پردازد و در فصل آغازین کتاب با طرح سؤال «چرا به هنر روی می‌کنیم؟» هدف کلی از نگارش کتاب را توضیح می‌دهد.

فصل‌بندی کتاب تسلسلی منطقی و آموزنده را دنبال می‌کند؛ به گونه‌ای که مخاطب را به اسانی از موضوعات ساده‌تر به موضوعات پیچیده‌تر راهبر می‌شود. گفتار اصلی با موضوع نسخه‌برداری یا بازنمایی اعیان و مناظر طبیعی آغاز می‌شود و سپس با طرح موضوعات فرانمایی و فرم در فصل‌های سوم و چهارم رشتۀ بحث پی گرفته می‌شود. در فصل پنجم موضوع بسیار مهم درک زیباشناسانه مطرح می‌شود و نوینسده رهیافت هر یک از نظریه‌های سه‌گانۀ بازنمایی، فرانمایی و فرمالیسم را به واکنش زیباشناسانۀ ما در برابر آثار هنری مورد بحث قرار می‌دهد. فصل‌هایی ششم و هفتم به داوری‌های نقادانه می‌پردازند و با طرح سؤالاتی چون «هنگامی که یک اثر هنری را نقد می‌کنیم، چه نوع داوری انجام می‌دهیم؟» یا «آیا تفسیرها و ارزیابی‌های نقادانه قابل توجیه و برهان‌پذیرند» توجه خواننده را به رابطۀ تفسیر و ارزیابی و امکان تفسیرهای چندگانه از آثار هنری معطوف می‌دارند. فصل هشتم به موضع معنا و صدق در ادبیات روی می‌کند و در فصل پایانی کتاب، رابطۀ هنر و اخلاق بحث می‌شود.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

چرا به هنر روی می‌کنیم؟

نسخه‌برداری

فرانمایی

فرم

هنر، زیبایی و درک زیباشناسانه

نقد، تأویل و ارزیابی

نیات و انتظارات

معنا و صدق

هنر و اخلاق

یادداشت‌ها