معرفی کتاب

«محمد‌حسین پاپلی یزدی» در یزد متولد شد و تحصیلاتش تا دیپلم را در همان شهر گذرانید. سپس وارد «دانشگاه مشهد» شد و لیسانش را در «رشته جغرافیا» از آنجا گرفت. دوره سربازی را به دلیل نیاز «دانشگاه مشهد» در همان دانشگاه گذراند و در سال 1355 عازم «پاریس» شد و فوق لیسانس و دكترای خود را از «دانشگاه سوربن فرانسه» گرفت. وی از سال 1362 عضو «مركز ملی تحقیقات علمی فرانسه» شد.

«دكتر پاپلی» در سال 1362 به میهن بازگشت و استاد و مدیر «گروه جغرافیا» در «دانشگاه فردوسی مشهد» شد. وی در سال 1365 «مجله تحقیقات جغرافیایی» را بنیان گذاشت و در دوره‌هایی به تدریس در «دانشگاه سوربن فرانسه» و «دانشگاه می جی ژاپن» پرداخت. «استاد پاپلی یزدی» در سال 1380 به «دانشگاه تربیت مدرس تهران» رفت.

دکتر محمدحسین پاپلی یزدی در این کتاب همت نموده، با ذهنی تیزبین و موشکاف و قلمی شیرین، بخش از خاطرات خود را که دربرگیرندۀ گوشه‌ای از اوضاع اجتماعی شهر یزد در دهه‌های 1330 به بعد است را در دو جلد به رشتۀ تحریر درآورده است.

در این اثر با فراز و فرود زندگی لایه‌هایی از مردمان کویرنشین میهن در سال‌های مورد اشاره آشنا می‌شویم. سخت‌کوشی زنان و مردانی که با تلاش خود سرنوشت خود را تغییر دادند و به مدارج عالی دست یازیدند؛ از جمله: زری سلطان دختر ستم‌دیده و زجرکشیده از دست جهل و نادانی ارافیان که اکنون پزشکی برجشته در آمریکا است و اصغر نوجوانی که همچون زری سلطان با تلاش و پشتکار زندگی موفق امروز خود را رقم زده است، آشنا می‌شویم و داستان زندگی عبرت‌آموز مرضیه خانم زن سیدحمید راننده را می‌خوانیم که پس از فوت همسر با وجود چند فرزند و هجوم گرفتاری‌ها و تنگی معیشت، چگونه تن به پستی نداده و با کوشش و تلاش و کار شرافتمندانه و کمک انسان خیرخواهی به نام آمیرزاحسن پهلوان‌زاده بر مشکلات زندگی چیره می‌شود.

نکتۀ مهم دیگر این اثر جمع‌بندی و تذکر و توجه و تأمل مؤلف پس از ذکر هر حکایت و خاطره و ملاحظه است و توجه‌دادن خواننده به اینکه کجا بودیم، کجا هستیم و به کجا روانیم.

نویسنده در مقدمۀ جلد اول و دوم کتابش می‌نویسد: هیچ آدم 55 ساله‌ای، حتی آدم‌های خیلی باهوش، نمی‌توانند اولین خاطرات بچگی خود را دقیقاً تاریخ‌گزاری كنند و بگویند فلان خاطره مال فلان روز و فلان سال است. چیزهای مبهمی از اولین خاطرات بچگی در ذهن آدم هست. البته بچه‌های پولدار امروزی كه نسل ابزار مدرن هستند و پدر و مادرهایشان دایم از آنها فیلم تهیه می‌كنند و در فیلم، تاریخ، ساعت، روز، ماه و سال وقایع را ذكر می‌كنند و هر چندهفته یک‌بار این فیلم‌ها را به بچه‌های خودشان نشان می‌دهند، این بچه‌ها ممكن است در آینده وقتی 60 ـ 70 ساله هم شدند، خاطرات كودكی خود را دقیقاً به یاد آورند.

آدم‌هایی كه در سال 1327 در یزد به دنیا آمده بودند و در آن زمان هنوز برق و بالتبع یخچال، تلویزیون، ضبط صوت، ویدیو، كامپیوتر و ...، آب لوله‌كشی، حمام دوش‌دار، توالت سیفون‌دار، كوچه آسفالت‌شده، رفتگر شهرداری و ... نبود، خاطرات كودكیشان از نظر تاریخی كاملاً درهم و برهم است. این خاطره‌نویس هم همین وضع را دارد؛ اما می‌تواند تشخیص دهد كه كدام خاطرات مربوط به قبل از دبستان و كدام خاطرات مربوط به دوران دبستان و دوره‌های بعد بوده است. لذا خاطرات خود را بر همین منوال نگاشته است. اما همیشه نمی‌توان نظم زمانی را رعایت كرد. گاهی خاطره‌ای كه مربوط به قبل از دبستان است، ادامه‌اش چهل سال بعد اتفاق می‌افتد. همین امر، نظم تاریخی خاطرات را به هم می‌زند ولی خاطره‌ای را كامل می‌كند.