معرفی کتاب

این كتاب مجموعه مقالاتی است كه نگارنده در جراید معتبر كرمانشاه به طبع رسانیده است. در این مقالات موضوعاتی همچون جشن‌ها و آیین‌های نوروز، مهرگان، یلدا، سده و... بررسی می‌شود. در این قسمت از كتاب ابتدا معنی واژه‌ها به دقت بررسی شده، سپس نظراتی كه از تعصب به دور بوده‌اند، عینا بیان شده است. در بخش دیگری از كتاب از تذكره‌نویسانی سخن به میان آمده است كه در مورد شرح احوال فردوسی و شاهنامه، آنچه را كه از دیگران شنیده‌اند، ذكر كرده‌اند. نگارنده در این جستارها به ویژه مقاله «بازنگری در احوال فردوسی و شاهنامه» ضمن تصحیح آنها موثق‌ترین نظرات محققان سال‌های اخیر را نقل نموده است. همچنین هر جا كه لازم بوده است از تاریخ و جغرافیای كرمانشاه سخن به میان آمده است.

فردوسی فلاسفۀ مادی و آنها را که می‌خواهند همه چیز را با خرد جزئی خود دریابند، سرزنش می‌کند و آنها که سخن غیر عینی و غیر علمی را که از ویژگی‌های ظاهر اسطوره‌هاست، خرافه می‌خوانند را به تأمل در معنی خوانده، به همین منظور در این سلسله مقالات سعی بر آن شده نمونه‌هایی از بنیادهای اسطوره‌ای و حماسه‌ای از داستان‌های شاهنامه بررسی شود.

در مقالۀ «گزیدۀ شاهنامه به نثر» آمده است: شاهنامه دایرةالمعارفی است که در داستان‌هایش داده‌هایی در خور نگرش دربارۀ مسائل متنوع و گونه‌گون زندگی تیره‌های کهن ایران که در روزگارانی بسیار دور در ایرانشهر می‌زیسته‌اند، از نظر اسطوره، حماسه، تاریخ و حتی بزم و رزم و شکار و نغمه و آوا تا نوع پوشش لباس را در آنها می‌توان یافت. شاید به همین دلیل است که گفته‌اند شاهنامه «موزۀ ایران‌شناسی است». همچنین در این کتاب راز و رمزهایی وجود دارد که برای دست‌یابی به تعابیر آنها همتی استوار و عزمی راسخ نیاز است.

فهرست مقالات کتاب بدین قرار است:

نوروز از منظر تاریخ

چرا سیزده، بدر

جشن مهرگان

یلدا

جشن سده

بازنگری در احوال فردوسی و شاهنامه

گزیدۀ شاهنامه به نثر

تقدس برخی اعداد در روایات ملی و شاهنامه

از ویژگی‌های شاهنامۀ فردوسی

كرد در شاهنامه

خدا، جان و خرد در شاهنامه

زن در ایران باستان و شاهنامه

سرنوشت و تقویر واژگان روزگار و آموزگار در شاهنامه

آموزش و پرورش در ایران باستان و شاهنامه

تطهیر آب و تقدس گیاه در ایران باستان و شاهنامه

خواب دیدن و رای زدن در شاهنامه

اصطلاح‌های ادبی شاهنامه

تشابه‌ها و تغایرها در ایلیاد و شاهنامه

شاهنامه، پادشاهان ماد و هخامنش

اسطوره، حماسه و شاهنامه

اسطوره آتش «نور» و باور آیینی او

ایران‌زمین و توران در تاریخ شاهنامه

گزارش برخی از مقدمه‌های شاهنامه

خط، زبان و گویش‌های متداول

پیشینۀ نجوم و جام جم

دهگانان حافظان روایت ملی

فَروَهر (روان جاودان) و فرّه ایزدی

باره و پهلوان

دیو در شاهنامه

مازندران شاهنامه کجاست؟

چرا شاهنامه آخرش خوش است؟

زروان «زمان اَکَرانَ»

کیش مهر «میترائیسم»

بازنگری در تاریخ ایران باستان (به بهانۀ فیلم‌هایی چون سیصد و ...)

مالیات و پیشینۀ آن

نی‌نامه

تاق ‌وسان

عشق حقیقی (آنجا که بقا در فناست)

گزارش برخی واژه‌ها