معرفی کتاب

هریک از جوامع انسانی اساطیر خاص خود را دارد؛ مجموعه‌ای از داستان‌های مقدس دربارۀ خدایان و آنچه به مفهوم هستی مربوط می‌شود، از آغاز آفرینش تا آنچه پس از مرگ روی می‌دهد. مردمان در طول هزاران سال این داستان‌ها را به یکدیگر می‌گفته‌اند تا هم خود معنی و مفهوم جهان و زندگی را دریابند و هم به دیگران در فهم معنی و مفهوم آن کمک کنند.

به نظر می‌رسد در فرهنگ‌های گوناگون موجود در جهان، اسطوره‌ها، ایزدان و ایزدبانوان بی‌شماری وجود دارند. گفته‌اند تنها در اسطوره‌های مربوط به آیین هندو در کشور هند، هزاران ایزد و ایزدبانو وجود دارد. گوناگونی این اساطیر، دلفریب و خوش‌آیند است؛ اینگونه داستان‌ها همواره سرگرم‌کننده‌اند؛ قرن‌ها الهام‌بخش هنرمندان و نویسندگان بوده‌اند و هنوز هم با ما ارتباط دارند و برای خواندن مناسب به نظر می‌رسند. بسیاری از مردمان اسطوره‌ها را بدین سبب می‌خوانند که زندگی آنها، روابط آنها با یکدیگر و راه و رسم جهان را روشن‌تر می‌گردانند. از همه مهم‌تر اسطوره‌ها آدمی را در باب انگاره‌ها، ادیان، ارزش‌ها و فرهنگ‌های مردمانی که نخستین بار آنها را بیان کرده‌اند، به بینش و بصیرت بی‌مانندی می‌رسانند. اگر اسطوره‌های مردمی را بشناسیم، جهان آنها را خواهیم شناخت.

این کتاب راهنمایی است برای بسیاری از قابل توجه‌ترین و تأثیرگذارترین اسطوره‌های جهان. بخش عمدۀ کتاب به بررسی اساطیر بر مبنای جغرافیایی آنها می‌پردازد، همراه با فصولی در باب اسطوره‌شناسی قاره‌ها از اروپا گرفته تا استرالیا و فصلی که به اساطیر کهن جاری و تأثیرگذار یونان و روم باستان اختصاص یافته است. مکمل اینها فصل دیگری است که شخصیت‌های اساطیری را معرفی می‌کند؛ مجموعه‌ای از زندگی‌نامه‌های کوتاه ایزدان و ایزدبانوان، همراه با توضیح و جزئیاتی در باب تبار و خاستگاه آنها، شخصیت آنها و کردار آنها.

بازگویی داستان‌ها در این کتاب مبتنی بر دو دسته از منابع متفاوت است. در مواردی نویسندگان ادوار کهن روایاتی از اساطیر مردمان سرزمین خویش را برای ما باقی گذاشته‌اند. این متن‌ها خود سرچشمۀ پیدایش فرهنگ‌هایی از قبیل فرهنگ یونان و هند باستان بوده‌اند. اما در مواردی که هیچ متن باستانی وجود ندارد، ما به آثار مربوط به فرهنگ عامه و آثار انسان‌شناسانی تکیه می‌کنیم که در باب مردمان به مطالعه پرداخته‌اند، با آنها ملاقات و داستان‌هایی را که سنت‌های شفاهی آنها را شکل داده است، ثبت کرده‌اند. اسطوره‌های آفریقا، شمال آمریکا و استرالیا عمدتا از این طریق رسیده‌اند. اسطوره‌ها داستان‌هایی مقدس‌اند. آنها دربارۀ آفرینش جهان، پیدایش نخستین مردان و زنان، ماجراجویی قهرمانان و گستاخی و بی‌پروایی نیرنگ‌بازان و فریب‌کاران، جهان برین و جهان فرودین و دربارۀ آنچه در پایان روزگار روی خواهد داد، سخن می‌گویند. هر یک از فرهنگ‌های انسانی، اسطوره‌های خاص خود را دارند که از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است.

فهرست مطالب کتاب بدین قرار است:

پیش‌گفتار

آشنایی با اسطوره‌شناسی

زمینۀ پیدایش اساطیر

در آغاز

جهان هستی

نخستین موجودات

قهرمانان و نیرنگ‌بازان

توفان بزرگ

مرگ و پس از آن

پایان جهان

جهان باستان

اروپا

آسیا

آمریکا

آفریقا

استرالیا

آشنایی با شخصیت‌های اساطیری

آفرینندگان و ایزدان بلندمرتبه

ایزدبانوان مادر و ایزدان زمین

ایزدان دریا، آسمان و گیتی

ایزدان حیوانات و شکار

ایزدان باروری و کشت و زرع

ایزدان عشق، فرزندزایی و خانه

ایزدان بخت و سرنوشت

ایزدان نیرنگ‌باز و فریب‌کار

ایزدان جنگ

ایزدان جهان فرودین

نمایه