معرفی کتاب

این کتاب مجموعه‌ای است از مقالات ایران‌شناسی که در طول سالیان دراز (شصت و پنج سال) در مجله‌ها و کتاب‌های گوناگون به چاپ رسیده است.

این مجموعه به مناسبت نودمین سالروز میلاد کیکاوس جهانداری چاپ شده است. جهانداری در طول شصت سال گذشته غیر از ترجمه کتاب‌ها و مقالات ارزشمندی در زمینه‌های مختلف ایران‌شناسی،‌ در مجلاتی همچون سخن، راهنمای کتاب، آشنا و ... و کتاب‌هایی مانند ارج‌نامه ایرج (جشن‌نامه استاد ایرج افشار)،‌ یک قطره باران (جشن‌نامه استاد زریاب خویی) و هفتاد مقاله (جشن‌نامه استاد غلامحسین صدیقی) مقالاتی ارائه کرده است.

در ابتدای مقالۀ «تحقیقات مربوط به ایران در فرایبورگ (آلمان)» آمده است: ایران کشوری است اسلامی، اما از سایر ممالک اسلامی به صورتی مشخص متمایز است. درست است که ایران در نخستین هجوم پیروزمندانۀ سپاهیان اسلامی به دست اعراب گشوده شد و به تصرف آنان درآمد. درست است که آنگاه برگزیدگان متفکر ایرانی در طی قرون متمادی در تکامل و توسعۀ میراث فرهنگی اعراب شرکت جستند و در کلیۀ عرصه‌های نویسندگی ـ نه تنها در الهیات و فلسفۀ اسلامی، بلکه همچنین در طب، ریاضیات و طبیعیات، تاریخ و ادب و همۀ زمینه‌های دیگر ـ چنان آثار متعدد و مهمی به زبان عربی به رشتۀ تحریر کشیدند که هر گاه از آنها با اصطلاح «ادبیات ایرانی به زبان عربی» یاد کنیم، سخنی به گزاف نگفته‌ایم. اما با این همه ایرانیان عرب نشدند. آنها زبان فارسی را که با عربی قرابتی ندارد، از دست ندادند.

در ابتدای مقالۀ «درباره تاریخ حماسه ملی ایران» آمده است: قوم ایرانی همچون قوم هندی که با آن خویشاوندی دارد، در دوران پیش از اسلام تقریباً دارای هیچ تاریخ مکتوبی که قابل اعتماد و باورکردنی باشد، نیست؛ اما درست به همین علت دوران آفرینش حماسی در ایران بیش از اغلب کشورهای دیگر به درازا انجامید و حماسۀ ملی بیشتر مورد توجه و عنایت مردم تحصیل‌کرده قرار گرفت. تدوین ادبی حماسه با خلق یک اثر حماسی که هیچ قوم دیگری سوای ایرانی‌ها دارای آن نیست به پایان می‌رسد.

منظومۀ فردوسی به منزلۀ پایان حماسۀ قهرمانی است که رشته‌ای از ادب پارسی محسوب می‌شود. تمام کوشش روزگاران بعدی برای به نظم‌کشیدن روایات باستانی و حکایات مربوط به حوادث جاری در ادبیات حماسی فقط و فقط تقلیدهای بی‌روحی بوده است از شاهنامه. شاید خلق و آفرینشی حماسی به صورت عامه‌پسند باز چند قرنی طول کشیده باشد، آن هم بیشتر در ایالاتی که فرهنگ ادبی با تأنی بیشتر در آنها رخنه کرده بود.

فهرست مطالب کتاب به این شرح است:

روز تولد: برتولد اشپولر

سهم آلمان در تتبعات راجع به ایران: برتولد اشپولر

چاپخانه کاویانی و روشنفکران ایرانی مقیم برلین: کامران امیرارجمند

تخت، کیهان و درخت زندگی در شاهنامه: هریبرت بوسّه

هلموت ریتر: ام پلسنر

در باب گاه‌شماری ساسانیان: سیدحسن تقی‌زاده

زرتشت و اسکندر: فرانتس آلتهایم

تحقیقات مربوط به ایران در فرایبورگ (آلمان): هانس روبرت رویمر

شیخ صفی اردبیلی: هانس روبرت رویمر

والتر هینتس: هانس روبرت رویمر و هایده ماری کوخ

ایران‌شناسی در توبینگن: اس ژوزف فان

منابع فقه و حدیث شیعه: فؤاد سزگین

فریتس ولف: هانس هاینریش شدر

قصه‌های ایرانی: آرتور کریستن‌سن

جلالت‌مآب محمدرضا بیگ: جی لونوتر

حفریات بیستون: هـ لوشای

انجوی شیرازی و گنجینه فرهنگ مردم ایران: اولریش مارزلف

سیر قصه‌های تعلیمی بین مذاهب: اولریش مارزلف

سیستان در مآخذ جغرافیای عربی: م ماروت

فردوس المرشدیه: فریتز مایر

درباره تاریخ حماسه ملی ایران: و. بارتولد

کیش ماندایی: سون س هارتمان

تاج در شاهنامه: کورت هاینریش هانزن

اخنوخ‌نامه مانوی و. ب هنینگ

ویلهلم ایلرس: والتر هینتس