قهرمانان خسرو و شیرین
خلاصه
موضوع این کتاب قهرمانان خسرو و شیرین نظامی است و هدف از این کتاب بررسی صفات و خصوصیات شخصیتهایی است که محتوای این منظومه و تاروپود آن را به هم میبافد.معرفی کتاب
موضوع این کتاب قهرمانان خسرو و شیرین نظامی است و هدف از این کتاب بررسی صفات و خصوصیات شخصیتهایی است که محتوای این منظومه و تاروپود آن را به هم میبافد و فایدۀ این هدف این است که بررسی شخصیتهای منظومۀ خسرو و شیرین استفاده و مطالعۀ این منظومه را بسی سهلتر میسازد و همچنین این امکان را به وجود میآورد که شخصیتهای این منظومه را با سایر شخصیتهای شاعرانه و داستانی ادبیات داستانی مقایسه کنیم و راز تکبیتهایی را که در سرتاسر ادبیات فارسی با اشاره به این شخصیتها سروده شده و تعداد آنها کم نیست را آشکار کنیم. ضمناً به طور کلی به نتایجی در زمینۀ شخصیتسازی در ادبیات فارسی دست یابیم.
در این کتاب کلیۀ قهرمانان منظومۀ خسرو و شیرین، یعنی مجموعاً 28 قهرمان مورد بررسی قرار گرفته و به دو گروه اصلی و فرعی تقسیم شدهاند. قهرمانان اصلی به ترتیب خسرو و شیرین و فرهادند که داستان بر محور شخصیتهای آنان دور میزند. اشخاص فرعی و کماهمیتتر به دنبال شخصیتهای اصلی مورد مطالعه قرار گرفتهاند؛ حتی حیواناتی که در منظومه آمدهاند، از یاد نرفته و صفات و مشخصات آنها به قهرمانان فرعی ضمیمه شده است. در گروه قهرمانان فرعی منظومۀ نظامی، از بعضی اشخاص داستان مانند ندیمههای شیرین بسیار کم سخن رفته است. بنابراین گروه ندیمهها تنها در یک صفحه شرح داده شدهاند. جالب توجه اینکه بسیاری از قهرمانان منظومۀ خسرو و شیرین دارای خشصیت واقعی و تاریخیاند. به همین دلیل به چنین قهرمانانی از نظر تاریخی هم توجه شده است و برای مطالعۀ تاریخی این شخصیتها توجه بیشتر معطوف به آن دسته کتب تاریخی است که به زمان نظامی نزدیکتر بودهاند و میتوانستهاند ابزار مطالعۀ خود نظامی هم قرار گیرند. از بررسی اینگونه کتب دو نتیجه حاصل میشود: یکی اینکه حقیقتی که در دوردست است، با معیارها و ارزشهای زمانی نزدیکتر به زمان وقوع مورد داوری قرار میگیرد و دیگر اینکه مشابهتهایی که میان این متون تاریخی و خسرو و شیرین است آشکار میشود و از این رهگذر نحوۀ شخصیتسازی نظامی و رنگ شاعرانهای که به شخصیتهای تاریخی بخشیده است برای ما روشنتر میشود.
حال اگر شخصیتی در متون تاریخی یافت نشده و بیشتر آفریدۀ هنر نظامی بوده است، این شخصیت تنها در منظومۀ خسرو و شیرین مورد بررسی قرار گرفته است؛ ولی در این مورد هم اگر اطلاعی افواهی و شفاهی موجود بوده به آن اشاره شده است؛ چنانکه ملاحظه خواهد شد که در قسمت مربوط به فرهاد و همچنین شکر از افسانههای محلی موجود استفاده شده است. ضمنا شخصیتهای اصلی طرحی کلی از داستان خسرو و شیرین را به دست میدهند و شخصیتهای فرعی تکمیلکنندۀ این طرح کلی هستند و اجزائی از داستان را که در آن نقشی دارند به آن میافزایند. بنابراین هر کسی قهرمانان خسرو و شیرین را بخواند، مانند آن است که تمام منظومۀ خسرو و شیرین نظامی را خوانده است.
برای روشنگری بیشتر لازم بود خود نظامی هم شناخته شود؛ به همین دلیل در این کتاب به مقدمهای کوتاه در سرگذشت نظامی و شناخت زندگی و روحیۀ او، سبک سرایندگی او، کتابهایی که احتمالا هنگام سرودن خسرو و شیرین مد نظر داشته، خسرو و شیرینهای دیگر و مقلدان نظامی آورده شده است.
ادبیات مورد بررسی در منظومۀ خسرو و شیرین 6655 بیت در 303 صفحه بوده است و افزون بر این از مطالب بیش از 62 کتاب و مقاله متفاوت استمداد شده است.
فهرست مطالب این کتاب بدین ترتیب است:
پیشگفتار
مقدمهای در شناخت نظامی:
سرگذشت نظامی
سبک نظامی
خسرو و شیرین و منابعی که مد نظر نظامی بوده است
خسرو و شیرینهای دیگر و مقلدان نظامی
مدفن نظامی
نظامی و خاورشناسان
قهرمانان اصلی:
سیمای خسرو دوم معروف به خسروپرویز از نظر تاریخی
سیمای خسروپرویز در منظومۀ خسرو و شیرین
سیمای شیرین از نظر تاریخی
شیرین در آثار شاعرانۀ دیگر غیر از خسرو و شیرین
سیمای شیرین در منظومۀ خسرو و شیرین
قصر شیرین
سیمای فرهاد از نظر تاریخی با اشارهای به افسانههای محلی
بیستون
سیمای فرهاد در خسرو و شیرین
قهرمانان فرعی:
هرمز از نظر تاریخی
هرمز در خسرو و شیرین
خسرو اول معروف به خسرو انوشیروان از نظر تاریخی
خسرو انوشیروان در خسرو و شیرین
شاپور در خسرو و شیرین
میهن بانو در خسرو و شیرین
شبدیز از نظر تاریخی
شبدیز در خسرو و شیرین
گلگون در خسرو و شیرین
بهرام چوبین از نظر تاریخی
بهرام چوبین در خسرو و شیرین
باربد از نظر تاریخی
باربد در خسرو و شیرین
نکیسا از نظر تاریخ
نکیسا در خسرو و شیرین
مریم از نظر تاریخی
مریم در خسرو و شیرین
شکر در خسرو و شیرین
بزرگ امید در خسرو و شیرین
ندیمهها در خسرو و شیرین
شیرویه از نظر تاریخی
شیرویه در خسرو و شیرین
سیمای شریف حضرت محمد (ص) در خسرو و شیرین
پربازدید ها بیشتر ...
زندگینامه و خدمات علنی و فرهنگی محمدتقی بهار (ملکالشعراء)
جمعی از نویسندگان زیرنظر کاوه خورابهبیشک در ساحت ادبیات و فرهنگ ایران معاصر، بهویژه در زمینۀ ارتباط با ادبیات کهن و پربار ما که بزرگان
سنت زیباشناسی آلمانی
کای همرمایستردر اواسط قرن هجدهم در آلمان رشتۀ فلسفه نوینی پدید آمد مبتنی بر افکار و ایدههایی از بریتانیاییها و
نظری یافت نشد.