حلاج الاسرار (اخبار و اشعار)
خلاصه
حلاجُ الاسرار نامیست که از دو حیث بر این کتاب میافتد. اول اینکه خود لقب جناب شیخ حسین بن منصور بیضائی، عارف سده سوم هجریست قدس سره. دوم اینکه خود موافق سنتیست از سنن نامگذاری ما.معرفی کتاب
حلاجُ الاسرار نامیست که از دو حیث بر این کتاب میافتد. اول اینکه خود لقب جناب شیخ حسین بن منصور بیضائی، عارف سده سوم هجریست قدس سره. دوم اینکه خود موافق سنتیست از سنن نامگذاری ما. محبوب الاولیا مثلاً که نام دفتری از سعدالدین حمویه است، یعنی متنی که دلپذیر اولیاست و "مونس العشاق" که نام رسالهای از سهروردیست، یعنی کتابی که مونس و همراه عاشقان باشد. به همین روال حلاجُ الاسرار یعنی کتابی که کاوندۀ دلهاست (سر = دل)، یا دفتری که در آن حلاجیی رازهاست مثلاً.
میان «اشعار» و «اخبار» که مقومات این مجموعه هستند، بیش از ده سال فاصله است. شعرها همه جز دو سه تا کار سال 1350 هستند، گرچه در سالهای بعد دستکاری شدهاند؛ اما نثرها در سالهای 61 و 62 شکل گرفتهاند. نثرها تاکنون چاپ نشدهاند؛ اما سومین بار است که شعرها در این مجموعه با تفاوتهایی چاپ میشوند.
حلاج گرچه خود زادۀ بیضای فارس بود، چون در واسط بصره به بار آمده بود، فارسی هیچ نمیدانست. شعرهای این مجموعه گزینهای است از میان 87 پارۀ تازی غالباً کوتاه که کل اشعار بازماندۀ اوست از دیوان الحلاج ویراستۀ لویی مسینیون. فارسی این شعرها چه بسا آمدنی بوده نه پرداختنی. هم از این روست که گاه از معنی اصل واگشته و گاه از قوانین قدمایی شعر فارسی؛ اما نثرها همه سنجیده و پرداخته است و از روی منابع متعدد کار شده است.
پارهای از اخبار تعبیهاند و نه ترجمه، مثل دو قطعۀ 17 و 30 که از روی اخبار الحلاج کار شدهاند یا قطعۀ 11 که از روی تذکرةالاولیای عطار یا قطعۀ 38 از روی روایت فارسی بسیار سادهای در آثار نجمالدین رازی. اما قطعۀ 35 نه ترجمه است و نه تعبیه، بلکه با اندک تصرفی از شرح شطحیات روزبهان نقل شده است. نام روای اصلی هر قطعه در ذیل آن آمده است و پارهای از روایات به دلیل مجهولبودن راوی بینام مانده است. ترجمۀ «اخبار» از لحاظ روش کار یکدست نیست؛ گاهی به همان مایه با اصول عرب میخواند که ترجمۀ خواجه نصیر مثلاً، گاهی هم نه خالی از آن کژخوانیهای سازنده است که جز تدابیر انتقادی نیست.
نمونهای از شعر حلاج به ترجمه الهی:
تو را، ای جان، ز غمخواری
تسلا باد و دلداری:
بزرگی مر تو را زیبد
به تنهایی، به بیداری؛
تو را در دیده باد آخر،
ز کشفی، نور دیداری
ز من پاری در استاده
چه خوش بر پاری از پاری،
و کُلم عشق میبازد
به کُلِ کُلم انگاری!
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی
غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینیخرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینههای طنز بوده که باید بهجد مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. نو
نظری یافت نشد.