جشنها و آیینهای ایرانی
خلاصه
در این نوشتار سعی شده مبانی و اصول جشنهای کهن، زمینه و ریشههای شکلگیری و نمودهای آن در فرهنگ ایرانی مورد کاوش قرار گیرد.معرفی کتاب
در این نوشتار سعی شده مبانی و اصول جشنهای کهن، زمینه و ریشههای شکلگیری و نمودهای آن در فرهنگ ایرانی مورد کاوش قرار گیرد. همچنین تلاش نگارنده بر آن بوده است که با رعایت اصل فراغت از هر نوع جانبداری همۀ جشنهایی که در میان اقوام ایرانی برگزار میشود، بررسی شوند، با این حال جشنهایی که پس از اسلام به فرهنگ ایرانیان افزوده شده است، از این قاعده مستثنی هستند و دلیل این امر هم تفاوت گاهشمار قمری با گاهشماری خورشیدی است.
در بررسی جشنهای ایرانی این مطلب دریافت میشود که آنچه در این جشنها همواره مورد احترام و پاسداشت است، انسان، طبیعت، شادمانی و نیز طلب برکت است. در این جشنها عناصر چهارگانه از جمله آب و آتش مورد احترام ویژهای قرار میگیرند؛ جشنهای ایرانی گرچه ممکن است نمودهایی از مراسم دینی را در خود داشته باشند؛ اما هیچکدام برگرفته از دستورات دینی نبوده و با زادروز و سالمرگ کسی نیز در پیوند نیست.
در اساطیر هندی و ایرانی دیده میشود که ایرانیها و هندیها همۀ مظاهر طبیعت را ستایش میکنند و معتقدند آنها دارای روح هستند؛ زیرا انسان میدید که در اثر جان و ارادۀ خود حرکت میکند یا ایجاد میکند یا از بین میبرد؛ پس اگر خورشید هم صبحها از کنارۀ آسمان بیرون میآید و ما را گرم میکند و بالاخره فرو میرود، پس خورشید هم حرکت میکند و چون حرکت میکند لابد جان دارد و ... به همین ترتیب بری دیگر پدیدهها نیز جان تصور میکرد. آدمی همۀ این پدیدهها را در قیاس با خود جاندار میدانست و گمان میکرد همۀ پدیدههای بیعت نیز مانند خود او دارای اراده هستند و به نسبت بزرگی و کوچکی جسم آنها، این اراده و جان فرق میکند.
جشن واژهای است که در اوستا به صورت یَسَنَ، در زبان پهلوی یَزَشنه و در سانسکریت به صورت یَنچه، در کل به معنای ستایش و نیایش نوشته شده است و امروزه به معنای آیینهای شادمانی به کار میرود. آنچه از جشن به ذهن خطور میکند، همان شادی، پایکوبی، سرور و امثال این واژهها است.
آریاییها با ورود به فلات ایران، آداب و سنتهایی که مختص خودشان بود را به همراه آوردند؛ از کهنترین جشنها و پتلاچهای جامعه و قومهای ابتدایی تا جشنها و جشنوارههای امروزین، شادمانی، سور، گردهمایی، غذادادن و نیز به فراموشی سپردن کارهای جدی و برنامههای شغلی روزانه از ویژگیها و نقشهای بنیادین است. زیباترین و کهنترین جشن «سدهای» که میشناسیم، جشن «سده» مرداویج زیاری در سال 323 هجری است که در اصفهان برپاشده است. این جشن به دلیل تقارنش با تولد پیامبر اسلام به جشن میلاد نیز شهرت یافته است.
فهرست مطالب این کتاب بدین قرار است:
مقدمه؛ پیشگفتار؛ اسطوره و آیین؛ منابع اساطیر ایرانی؛ تقویم و گاهشماری؛ جشن؛ آب؛ آتش؛ جشنهای فروردین: جمشید، فروهر، چهارشنبهسوری، سیاوش، برخی دیگر از رسوم چهارشنبهسوری، مراسم پیش از نوروز، میرنوروزی، کوسه بر نشین، هدیۀ نوروزی، تخم مرغ نوروزی، هفتسین، سیزده بدر؛ جشنهای ماهانه؛ جشن فروردینگان؛ جشنهای اردیبهشت؛ جشنهای خرداد؛ جشنهای تیر؛ جشنهای امرداد؛ جشنهای شهریور؛ جشنهای مهر؛ جشنهای آبان؛ جشنهای آذر؛ جشنهای دی؛ جشنهای بهمن؛ جشنهای اسفند؛ پایان سخن؛ منابع.
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
منابع مشابه بیشتر ...
شاهنامه و هنر نقالی: داستان سیاوش در سه روایت
علی تقویاین کتاب به تحلیل و بررسی تعامل شاهنامه با یکی از مردمیترین هنرهای ایرانی، یعنی هنر نقالی میپردازد
جستارهایی دربارۀ اسطورههای ایرانی و گفتارهای دیگر در پیوند با ادب حماسی
حمیدرضا اردستانی رستمیاین کتاب برگزیدۀ هفت گفتار و یک پیوست از مقالههایی است که میان سالهای 1390 تا 1400 در نشریات مختلف
نظری یافت نشد.