معرفی کتاب

گرایش روزافزون دانشگاه‌ها به مطالعۀ نظام‌مند ترجمه سابقۀ چندانی ندارد؛ گرچه کار ترجمه و نظریه‌پردازی دربارۀ آن پیشینه‌ای چندهزارساله دارد. هنوز بیش از سه دهه از تأسیس رشتۀ مطالعات ترجمه در دانشگاه‌ها نمی‌گذرد. بسیاری تأسیس این رشته را به مقالۀ هولمز با عنوان «نام و ماهیت مطالعات ترجمه» نسبت می‌دهند که در سال 1972 در کنفرانس کوپنهاگ قرائت شد. عنوان رشتۀ «مطالعات ترجمه» که قبل از آن ترجمه‌شناسی یا نظریۀ ترجمه نامیده می‌شد، از همین مقاله گرفته شده است. رویکردهای اولیۀ زبان‌شناسی اساساً ترجمه را از دیدگاه مقابله‌ای آن هم به صورت پاره‌های زبانی مجزا به ویژه در سطح واژه یا جمله بررسی می‌کردند؛ اما دیری نپایید که گرایش به دیگر سطوح توصیف زبان‌شناختی نیز پیدا شد و ترجمه بر اساس پژوهش‌های زبان‌شناسی متن، تحلیل گفتمان و منظورشناسی نوعی بازآفرینی به حساب آمد.

نظر به اینکه حوزۀ ترجمه، سابقۀ درازدامنی دارد و با توجه به گسترش مطالعات در حوزۀ ترجمه و ماهیت میان رشته‌ای آن، مفاهیم و اصطلاحات جدیدی در هر دوره، بر ساختار فن ترجمه اضافه می‌شود؛ نگارنده در این کتاب سعی کرده تا بسیاری از این موارد را که پس از سال ۱۹۹۶ اضافه شده، بیان کند. این کتاب می‌تواند در کنار فرهنگ توصیفی مطالعات ترجمه و سایر لغت‌نامه‌های تخصصی این رشته، مفید و سودمند باشد. نسخۀ انگلیسی کتاب در دو بخش تنظیم شده که در ترجمۀ آن، بخش دوم حذف شده است. بخش اول دربردارندۀ اصطلاحات مطالعات ترجمه، توصیف و معادل‌های آنهاست و بخش دوم شامل معرفی بزرگان این رشته. برای اطلاع بیشتر خوانندگان، فهرست الفبایی فارسی به انگلیسی مدخل‌ها آخر کتاب افزوده شده است.

نخستین فرهنگ توصیفی مطالعات ترجمه در سال 1996 در اروپا به چاپ رسید. از آن زمان تاکنون مطالعات ترجمه گسترش بسیار داشته و ماهیت میان‌رشته‌ای آن سبب شده مفاهیم و اصطلاحات تازه‌ای در آن مطرح شود که بسیاری از آنها در این کتاب آمده است.

صدای شاهد، گزارش شفاهی، باهم‌آیی‌های نامأنوس، جهانی‌های ترجمه، واحد ترجمه، ترجمۀ نامقید، فرضیۀ عناصر بی‌همتا و ... از اصطلاحاتی هستند که در این کتاب آمده است.

دربارۀ ترجمۀ نامقید آمده است: کتفورد این اصطلاح را برای نوعی ترجمه به کار برده که در آن مرتبۀ دستوری معادلی در متن مقصد با مرتبۀ دستوری واحدی در متن مبدأ تفاوت دارد.