مقالات زریاب: سی و دو جستار در موضوعات گوناگون به ضمیمۀ زندگینامۀ خودنوشت
خلاصه
این کتاب متشکل از مقالههای منتشر شده از شادروان دکتر عباس زریاب خویی در دانشنامۀ جهان اسلام در موضوعات متنوع است.معرفی کتاب
مقالات زریاب در پنج بخش موضوعی تدوین شده است: تاریخ، جغرافیای تاریخی، تصوف، فلسفه و کلام، فِرَق.
بخش اول دربردارندۀ شش مقاله دربارۀ تاریخ است به ترتیب دربارۀ: بابک خرمدین، پیشوای خرمدینان در آذربایجان؛ بادوسپانیان، خاندانی ایرانی که در ناحیۀ رویان حکومت میکردهاند؛ باکالیجار کوهی، از امرای بزرگ گرگان و طبرستان در دولت آل زیار؛ ابوجعفر بانویه، دانشمند و حکیم و فرمانروای سیستان در سدۀ چهارم؛ بایچو از امرای بزرگ مغول؛ بکیر ابن ماهان از داعیان و مبلغان بزرگ خاندان عباسی.
بخش دوم دربردارندۀ شش مقاله دربارۀ جغرافیای تاریخی است به ترتیب دربارۀ پیشینۀ تاریخی بابل؛ پیشینۀ تاریخی بابلسر؛ باروسما ناحیهای قدیمی؛ بازبدی و بوسورین و باقرول آبادیهایی قدیمی؛ باعربایا استانی قدیمی در شمال عراق؛ باعیناثا نام دو محل از ناحیۀ جزیره در شمال عراق.
بخش سه دربردارندۀ چهار مقاله دربارۀ تصوف بدین ترتیب است: بایزید بسطامی صوفی و زاهد معروف ایرانی؛ ابوعبدالله باکویی از مشایخ صوفیه در سدههای چهارم و پنجم؛ ابوالحسن باروسی از صوفیۀ خراسان در سدۀ سوم؛ بابافرج تبریزی از بزرگان صوفیۀ تبریز در سدۀ ششم.
بخش چهارم دربردارندۀ پنج مقاله در زمینۀ فلسفه و کلام است به ترتیب دربارۀ: باباافضل کاشانی از حکمای بزرگ ایران در سدۀ ششم و هفتم؛ ابوبکر باقلانی متکلم بزرگ اشعری؛ باغنوی شیرازی از علمای ایرانی در سدۀ دهم؛ مخالفان بداء (بداء از اعتقادات شیعی است)؛ بقیةالله، تعبیر قرآنی و از القاب آخرین امام شیعۀ دوازده امامی.
بخش پنجم دربردارندۀ هشت مقاله است در زمینۀ فِرَق به ترتیب دربارۀ فرقههای بدعیه، بتریه، برغوثیه، بزیغیه، بقلیه، بکریه، بیانیه، بیهسیه. در انتها نیز برای آنکه تمامی مقالههای ایشان در این کتاب گردآورده شود، سه مقالۀ دیگر هم آورده شده که در ذیل هیچیک از این موضوعات یادشده نمیگنجند: بانَت سُعاد، نام قصیدهای مشهور در مدح پیامبر اسلام (ص)؛ باطِرقانی، نام دو تن از استادان علم قرائت در سدۀ چهارم و پنجم؛ باران از نظر دانشمندان مسلمان.
تقریباً همۀ مقالات مندرج در این کتاب پس از فوت نویسنده منتشر شدهاند و نویسنده نسخۀ نهایی آنها را پس از طی مراحل آمادهسازی در بنیاد دایرةالنعارف اسلامی از نظر نگذرانده بوده است.
در پایان کتاب نیز زندگینامۀ خودنوشت ایشان آمده است که برای نخستین بار در مجلۀ تحقیقات اسلامی در سال 1374 چاپ شده بود.
در ابتدای مقالۀ «بُتریّه» آمده است: بُتریّه یکی از فرقههای زیدیه و پیرو کُثیر نوّاء و حسن ابن صالح ابن حیّ بودهاند. سمعانی در الانساب آن را «بَتری» ضبط کرده است. این ضبط شاید از آن جهت باشد که زید ابن علی ابن الحسین در حضور جمعی از پیشوایان این فرقه و در محضر امام باقر (ع) خطاب به آنان فرمود: «بترتم امرنا بترکم الله»: کار ما را بریدید، خدا شما را ببرد. و این جمع از آن زمان به بتریه معروف شدند.
فهرست مطالب این کتاب بدین ترتیب است:
بخش یک: تاریخ: بابک خرمدین؛ بادوسپانیان؛ باکالیجار کوهی؛ ابوجعفر بانویه؛ بایچو؛ بکیر ابن ماهان؛ بخش دو: جغرافیای تاریخی: پیشینۀ تاریخی بابل؛ پیشینۀ تاریخی بابلسر؛ باروسما؛ بازبدی، باسورین، باقردی؛ باعربایا؛ باعیناثا؛ بخش سه: تصوف: بایزید بسطامی؛ ابوعبدالله باکویی؛ ابوالحسن سلم ابن حسن باروسی؛ بابافرج تبریزی؛ بخش چهار: فلسفه و کلام: باباافضل کاشانی؛ ابوبکر محمد باقلانی؛ باغنوی شیرازی؛ مخالفان بداء؛ بقیةالله؛ بخش پنج: فِرَق: بِدعیّه؛ بُتریّه؛ بُرغوثیّه؛ بَزیغیّه؛ بَقلیّه؛ بکریّه؛ بَیانیّه؛ بَیهَسیه؛ مقالات افزوده: بانَت سُعادُ؛ باطرقانی؛ باران از نظر دانشمندان مسلمان. پینوشتها و منابع، نمایه، نشانهها و اختصارات. ضمیمه: زندگانی من.
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
نظری یافت نشد.