سید قطب و اشعار او
خلاصه
این کتاب دربارۀ زندگی ادیب و ناقدی برجسته، متفکری توانا، مفسری عالیقدر و شهیدی زنده، یعنی سید قطب است.معرفی کتاب
سید قطب ابراهیم حسین شاذلی در نهم اکتبر سال 1906 میلادی در روستای موشا از توابع استان اسیوط مصر دیده به جهان گشود و تحصیلات ابتدایی را در آنجا به پایان رساند و سپس در سال 1920 به قاهره رفت و نزد دایی خود ماندگار شد و از طریق او با حزب وفد و ادیب بزرگ، عباس محمود العقاد آشناشد.
در قاهره وارد مدرسۀ معلمین ابتدایی شد و موفق به دریافت گواهی تدریس در مدارس ابتدایی شد و سپس در کلاسهای آمادگی دارالعلوم حضور یافت و بالاخره در سال 1929 وارد دانشکده شد و به سال 1933 با دریافت مدرک لیسانس زبان و ادبیات عرب فارغالتحصیل شد.
او در جوانی به حزب وفد پیوست و تا سال 1942 در آن باقی ماند و مقالات، قصاید و بحثهای فراوانی را در مجلات و نشریات این حزب منتشر کرد. بیش از دهسال به هیچ سازمان و گروهی نپیوست و به فعالیتهای عام اسلامی و انقلابی پرداخت تا اینکه گمشدهاش را در سازمان اخوان المسلمین یافت و در سال 1953 به عضویت آن در آمد و بقیۀ عمرش را در آن سپری نمود.
سید در دوران جوانی هر چند در فعالیتهای اجتماعی ـ سیاسی نیز سهیم بود؛ ولی بیشتر به ادبیات و نقد ادبی میپرداخت و سالیان متمادی کار نقد ادبی را بر عهده داشت و کتب و مقالات متنوعی را در این باره منتشر کرد.
در دهۀ چهل ابتدا از دیدگاه ادبی و نقدی به قرآن روی آورد و دو کتاب ارزشمند التصویر الفنی فی القرآن و مشاهدةالقیامة فی القرآن را نوشت. سپس به بررسی اسلام از دیدگاه فکری پرداخت و در این باره نیز آثار ارزشمندی چون العدالة و الاجتماعیة فی الاسلام را به رشتۀ تحریر درآورد و سرانجام قرآنی که با دیدی ادبی به آن روی آورده بود، او را چنان مجذوب خود ساخت که به سوی دعوت دینی و جهاد و مبارزه در راه آن کشاند و با دیدی انقلابی و حرکتآفرین به مطالعۀ قرآن پرداخت و تفسیر عظیم فی ضلال القرآن، اثر چنین نگرشی است و در آن ـ هر چند در زندان نوشته شده است ـ نسخۀ آزادی از قید و بندها و برخی «معالم طریق» جهاد و مبارزه را فراراه داعیان و مبارزان دینی قرار داد.
سرانجام سید بعد از حدود 60 سال کذراندن حیات، با شهادت خویش در کالبد افکار و آثارش روح جاودانگی دمید و 29 اثر زنده دربارۀ ادبیات و نقد و فکر اسلامی از خود بر جای گذاشت که در رأس آنها «فی ضلال القرآن» قرار دارد و او را به عنوان مفسری متجدد و متفکری پیشرو به جهانیان معرفی میکند.
در این کتاب در دو بخش به زندگی و اشعار سید قطب پرداخته شده است. در بخش نخست به مباحثی همچون: سید قطب در نگاهی گذرا، فعالیتهای سید قطب در آمریکا، سید قطب در راه دگرگونی، دوگانگی فکری، در مسیر حیات دین، مراحل حیات اسلامی سید قطب، موقعیت سید قطب در میان دعوتگران معاصر، شهادت سید قطب، سید قطب در راه پیوستن به اخوان المسلمین، سید قطب از نگاه دیگران، منظور سید از اصطلاح فن در قرآن، مخالفین و موافقین سید، سید قطب و آوازۀ او در ایران، آشنایی سید قطب با صور قرآنی و نظریۀ تصویر فنی، توانایی تصویر سید، کتب و شخصیات، طبیعت در شعر عربی، مراحل پیدایش و تکوین یک شعر، ارزش نغمههای موسیقی در شعر، ویژگیهای تجربۀ شعوری، معارک ادبی سید قطب، مقالات سید قطب، جایگاه سید در فن مقالهنویسی، مقالات نقد ادبی، سید و طه حسین، سید و توفیق الحکیم، سید و عباس محمود العقاد، پیوند و ارتباط سید قطب با دیگر ادبا و متفکران و .... پرداخته شده است. بخش دوم ترجمۀ گزیدهای از دیوان شعری اوست. در این بخش سعی شده تا طبق ترتیب موضوعی دیوان (تمرد، شکوی، حنین، تأمل، غزل، وصف، رثاء و وطنیات) از هر موضوعی، قصاید و قطعههایی انتخاب شود و چون وی در موضوعاتی مانند تأمل، غزل و وصف، اشعار بیشتری را سروده، بنابراین قصاید و قطعههای ترجمه شده در این موضوعات بیشتر است. در اکثر قصاید و قطعهها ابتدا هدف و جو کلی آن بیان شده و سپس بیت یا ابیات مربوط به هم آورده شده و کلمات مشکل آن معنی شده است و چون در ترجمۀ شعر بیشتر از نثر امکان اختلاف نظر و دخالتدادن سلیقههای شخصی وجود دارد، سعی شده در معنی کلمات به چند معنی اشاره شود. بعد از معنی کلمات ترجمۀ آن بیت یا ابیات آورده شده و در ضمن آن اگر توضیحی لازم بوده، بیان شده است.
در مقدمۀ بحث تأمل به جوانب مورد تفکر در اشعار سید قطب اشاره شده و این نتیجه به دست آمده که وی نسبت به زندگی دارای دیدگاه تنگنظرانهای بوده است؛ زیرا این اشعار در دوران سردرگمی و سرگردانی فکری سید سروده شده است.
در مقدمۀ بحث غزل ضمن اشاره به تعریف غزل و تفاوت آن با نسیب و بیان سیر تاریخی غزل و اقسام آن، این نتیجه به دست آمده که شعر سید از غزل مکشوف حسی که تنها به شهوتهای نفسانی و لذتهای جسمانی میپردازد، و بر بیان مفاتن جسدی زنان دور میزند، خالی است؛ زیرا سید هر چند از نظر فکری در سرگردانی به سر میبرد؛ ولی به لحاظ اخلاقی هرگز دچار سقوط نشده است و دارای عشق پاک و بیآلایشی بوده و عشق به زن را سبب رویآوردن به زندگی و عشق آن میدانسته است.
در موضوع وصف، به روشهای توصیف و اقسام شاعران در این باب اشاره شده است؛ سید در این زمینه از آن دسته است که تنها به توصیف ظاهر اشیاء و موقعیتها بسنده ننموده، بلکه فکر و احساسش را نیز در مناظر مورد توصیف به کار برده انداخته و به احساس مهمتر و عمومیتری دست یافته است.
در مقدمۀ رثا نیز به سیر تاریخی و تحول مرثیه و برجستگان آنها در هر دوره اشاره شده و توضیح داده شده که پیوند سید با کسانی که دربارۀ آنان مرثیه گفته، متفاوت بوده است: گاهی پیوند و علاقۀ عاطفی و خانوادگی بوده؛ چون رثاء مادر و دوستانش و گاهی ملی و میهنی بوده؛ چون رثاء مردان و قهرمانان برجستۀ کشور؛ اما گاهی هم برتر از این بوده و رثایش به دلیل احساس یکیبودن میان خود و بقیۀ موجودات بوده است؛ مانند رثاء حیواناتی چون سگ و گربه. البته این نکته تذکر داده شده که اشعار سید در این موضوع نسبت به موضوعهای دیگر اندک است تا مبادا جزء شعرای مناسبتها به حساب آید.
دربارۀ اشعار میهنی هرچند سید فردی بوده که در زمینۀ فعالیتهای سیاسی و اصلاحی فعال بوده و به مسائل میهنش بسیار علاقمند بوده است و رثاء افرادی چون سعد زغلول و عبید دلیل واضح آن است؛ اما آثار شعری او در اینباره خیلی اندک است.
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی
غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینیخرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینههای طنز بوده که باید بهجد مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. نو
منابع مشابه بیشتر ...
از آستین شعر
آدونیسدر برگردان این مجموعه افزون بر اینکه کوشیده شده است شعریت و برجستگی زبانی اثر حفظ شود، مترجم کوشیده
شرح منظومۀ دُرّۀ عروضی معروف نودهی
شیخ نوری باباعلی قرهداغیکتاب «منظومۀ دُرّۀ عروضی» در قرن سیزدهم هجری توسط معروف نودهی سرود شد و در میانۀ قرن چهاردهم (1350 ق
نظری یافت نشد.