معرفی کتاب

حسین منزوی اول مهرماه 1325 در شهرستان زنجان دیده به جهان گشود. او دوران ابتدایی را در دبستان‌های فردوسی و صائب تبریزی و دوران دبیرستان را در مدارس پهلوی سابق (دکتر شریعتی کنونی) و دبیرستان صدر جهان سپری کرد. آنگاه در سال 1344 در رشتۀ ادبیات دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران پذیرفته شد.

 حسین منزوی در 14 سالگی شاعری را مثل اغلب شاعران نیمایی با سرودن شعر در قالب‌های سنتی شروع کرد و در سال 1350 نخستین دفتر شعرش را با نام «حنجرۀ زخمی تغزل» منتشر کرد. حسین منزوی در این دوران بیشتر به شعرهای آزاد نیمایی توجه داشت و در اندیشۀ قالب نبود. هنگامی که دانشجوی دانشگاه تهران بود، فریدون مشیری دو قطعه شعر کوتاه او را در مجلۀ ادبی به چاپ می‌رساند. حسین منزوی در ترانه‌سرایی مهارت داشت و 150 ترانه از او باقی مانده است که خوانندگان کشور بعضی از این سروده‌ها را اجرا کرده‌اند.

حسین منزوی روز چهارشنبه 16 اردیبهشت 1383 در 58 سالگی خرقه تهی کرد و این جهان فانی را وداع گفت.

به تحقیق می‌توان گفت منزوی به این بیت سنایی در غزل چشم داشته است:

بشنو این پند از حکیم غزنوی                       تا بیابی در تن کهنه نوی

شاعر توانسته در میان خیل عظیم شاعران مدرن و پسامدرن فضا و حال و هوای نوینی را در قالب غزل ساری و جاری کند؛ همان‌گونه که سنایی و ملک‌الشعرای بهار حال و هوای تازه‌ای در قالب قصیده ایجاد کردند. تجربه‌ای شد که منزوی خون تازه‌ای در مصراع‌های غزل سرازیر کند و مرکزیت اصلی و فونداسیون خلاقیت خود را در یک قالب محدود و قفس تنگ به نمایش بگذارد.

منزوی از ابزار و عناصر جهان استفاده کرد تا در این قالب اعتیادآور و بسته تحولی ایجاد کند. شاعر در این قالب شعری فرماسیون‌های اجتماعی را نادیده نمی‌گیرد و با نوعی ژست‌ها و شگردهای زبانی همراه با عینیت‌گرایی مضمونی خود را در پنجره و آینۀ غزل می‌نشاند.

منزوی در غزل‌ها سویه‌های «خاکی و آسمانی» وجود انسان را به هم پیوند می‌زند. منزوی از مضمون‌یابی‌ها و تناسب‌ها و استعاره‌ها و تشبیه‌های دستمالی شدۀ شاعران پیش از خود عادت‌زدایی می‌کند و به فضای غزل حیات و حرکت می‌دهد. او غزل‌های متفاوتی دارد که دارای ویژگی‌های شگفت‌انگیزی است؛ این غزل‌ها نشانگر روحیه و وضعیت اجتماعی و نحوۀ نگرش دیگرگونۀ اوست. بعضی غزلیات او دارای خیال و اندیشه‌های زیبا، شگردهای زبانی است. بهره‌برداری از اسباب و ابزار جهان مدرن، صنعتی و عقل‌گریزی و اندیشه‌های اگزیستانسیالیستی و رمانتیستی از شاخصه‌های این نوع غزل‌هاست. از دیگر ویژگی‌ها و شاخصه‌های شعر منزوی، تصویرسازی با ترکیب‌های تشبیهی و استعاری و ترکیب‌های وصفی کارساز در کارهای اوست.

فهرست کلی مطالب این کتاب بدین ترتیب است:

زندگینامۀ حسین منزوی؛ نگاهی به دگردیسی قالب غزل در شعر حسین منزوی؛ وحدت موضوعی غزل‌های منزوی؛ جایگاه منزوی در غزل معاصر ایران؛ موتیف‌های گسترده، کهنه و نو در غزلیات منزوی؛ سبک‌شناسی شعر حسین منزوی؛ تضاد، پارادوکس و حس‌آمیزی در غزلیات حسین منزوی؛ ایماژ در غزلیات منزوی؛ ترکیبات تصویری؛ زبان میانه یا اعتدالی غزل‌های منزوی؛ کرشمه‌سازی‌های هنرمندانه در غزل‌های منزوی؛ طرح مسئلۀ نماد یا نشانه‌گاه در اشعار حسین منزوی؛ تلمیح؛ آرایه‌های ادبی یا تزئینات صوری در اشعار حسین منزوی؛ ساختار، بافتار، مضمون و محتوا در غزل‌های حسین منزوی؛ تحلیل کارکردهای عاشقانه؛ موسیقی و وزن و آهنگ در اشعار منزوی؛ بسامد اوزان عروضی در غزلیات حسین منزوی؛ پرکاربردترین اوزان عروضی غزل.

غزلیات؛ مثنوی‌ها؛ دیگر قالب‌ها؛ شعرهای آزاد (نیمایی و سپید)؛ منظومۀ صفرخان؛ شعرهای آیینی.