۱۶۱۰
۰
رده‌شناسی زبان

رده‌شناسی زبان

پدیدآور: پرویز البرزی ناشر: امیرکبیرتاریخ چاپ: ۱۳۹۲مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۵۰۰شابک: 2_1602_00_964_978تعداد صفحات: ۲۹۵

خلاصه

حوزه‌ای از زبان‌شناسی که با توجه به جنبه‌های ساختاری، در مقابل جنبه‌های وراثتی (شجره‌ای) به مقایسۀ زبان‌ها می‌پردازد، رده‌شناسی زبان نامیده می‌شود.

معرفی کتاب

زبان‌های گوناگون در جهان برای پدیده‌های یکسان عناوین متفاوتی را به کار می‌گیرند؛ با این حال زبان‌شناسان معتقدند زبان‌های کنونی از زبان واحدی سرچشمه گرفته‌اند. پدیدۀ گوناگونی زبان‌ها در کتب ادیان الهی به روشنی بیان شده است. در قرآن به پیامبر وحی می‌شود که خداوند پیامبران را از میان هریک از اقوام برگزیده است تا به زبان همان قوم بشر را هدایت نمایند. در آیۀ دیگری قدرت پروردگار به صراحت بیان می‌شود که آفرینندۀ آسمان‌ها و زمین و نیز خالق تفاوت زبان‌ها و تنوع نژاد آدمیان است؛ بنابراین زبان که عطیۀ الهی است، به صورت متنوع خلق شده است.

هنگامی که بشر به تفاوت زبان‌ها می‌پردازد، شاید اختلاف در زبان‌ها را ناشی از آشفتگی و سردرگمی یا ازدیاد جمعیت تلقی کند. چنین تفاوتی به صرف اینکه انسان‌ها به زبان‌های گوناگونی چون انگلیسی، فارسی یا چینی تکلم کنند و آنها را در واژگان، تلفظ یا دستور از هم تمایز دهند، خلاصه نمی‌شود. همچنین در بررسی گونه‌های زبان واحدی که از نواحی گوناگون یا حرفه‌های مختلف سرچشمه می‌گیرند، با تفاوت‌های زبانی روبرو می‌شویم. افزون بر این چنین تفاوت‌هایی کمابیش بر حسب سن، جنس و موقعیت نیز مشاهده می‌شوند، اصولاً هر سخنگو در هر یک از جوامع زبانی گونه‌ای منحصربه‌فرد از زبان را به کار می‌برد.

با توجه به نکات فوق یکی از وظایف اصلی مطالعات زبان‌شناسی، توصیف و توضیح مشترکات و تفاوت‌های زبان‌هاست تا بدین وسیله با سردرگمی‌ها مقابله و ازدیاد زبان‌ها را تبیین نماییم؛ پس چنین تلاشی نباید محدود به تفاوت‌های زبان ناشی از خود زبان باشد تا در نهایت تکلم زبان واحدی را به همۀ انسان‌های روی کرۀ زمین تجویز نماید یا صرفاً ادعا شود که زبان‌ها با وجود همه تفاوت‌ها مشابهند. گذشته از شناسایی مشترکات زبانی، تشخیص تفاوت‌های زبان‌ها نیز بر عهدۀ مطالعات زبان‌شناسی است تا از رهگذر مقایسه، شناخت بهتری از زبان‌ها را فراهم کند.

 حوزه‌ای از زبان‌شناسی که با توجه به جنبه‌های ساختاری، در مقابل جنبه‌های وراثتی (شجره‌ای) به مقایسۀ زبان‌ها می‌پردازد، رده‌شناسی زبان نامیده می‌شود. رده‌شناسی زبان در چند دهۀ اخیر مورد توجه زبان‌شناسان اروپایی و آمریکایی قرار گرفته است. با وجود این اهمیت این حوزه در کشورمان نادیده گرفته شده است.

در پژوهش حاضر رده‌بندی‌های مطرح در زبان‌ها به چالش کشیده شده و با استدلال‌های منطقی ثابت می‌شود که زبان‌ها با این رده‌بندی‌ها ناهماهنگند و به نوع ساختاری خاصی تعلق ندارند. با ارائۀ شواهد گوناگون ثابت می‌شود که طبقه‌بندی زبان‌ها به انواع مختلف حتی با به‌کارگیری چند پارامتر زبانی عمدتاً با نمونه‌های متناقض مواجهند؛ زیرا ممکن است زبان واحدی دارای چند ساخت متفاوت باشد. پس از مشاهدۀ یافته‌ها درمی‌یابیم که هر ساخت به نوع زبان خاصی تعلق دارد و ممکن است زبان‌ها دربردارندۀ دو یا چند حالت متفاوت باشند.

رده‌شناسی زبان همانند نظریۀ دستوری به کار توصیف زبان‌ها می‌آید؛ البته رده‌شناسی‌های زبان در رابطه با کارایی یا فایده به داوری می‌پردازند، در حالی که نظریه‌های دستوری در رابطه با درستی یا صحت نظریه‌ها ارزیابی می‌شوند.

فهرست مطالب این کتاب بدین ترتیب است:

کلیات، نشانداری در رده‌شناسی، سلسله مراتب دستوری، حالت دستوری و حالت غیرفاعلی، همانندی حالت و جایگاه فعل، دسته‌بندی رده‌شناختی و رده‌شناسی ساخت‌های مضاف الیه، مقایسۀ زبان‌شناختی حروف تعریف و فاعل در زبان‌ها، رابطه بین رده‌شناسی و قواعد جهان‌شمول، طبقه‌بندی انواع واژه‌ها، رده‌شناسی انواع واژه‌ها، رده‌شناسی افعال کمکی، رده‌شناسی واژه‌آرایی.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایران در آینۀ شعر روس

ایران در آینۀ شعر روس

میخاییل سینلنیکوف

این کتاب برگرفته از کتاب «ایران و درون‌مایه‌های ایرانی در شعر شاعران روس» اثر میخاییل سینلنیکوف شاعر

دیگر آثار نویسنده

مبانی زبان‌شناسی متن

مبانی زبان‌شناسی متن

پرویز البرزی

این کتاب نخستین اثری است که به زبان فارسی و در خصوص زبان فارسی تدوین شده است.