نظریۀ نثر در ادب فارسی
خلاصه
شناخت ادبیات معاصر بدون شناخت دقیق جریانهای ادبی در گذشته میسر نیست که تحقق این امر پژوهشهای خاصی را میطلبد و این کتاب در این راستا است.معرفی کتاب
ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﯽ افزون ﺑﺮ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ گنجینۀ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻧﺜﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻴﻢﻗﺮﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺟﺪی ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﻭ ﻫﻨﺮی ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﺜﺮ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ سبکﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭ ﺳﻴﺮ ﺗﺤﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭ ﻫﻨﺮی ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ﺍﺧﻴﺮ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﺫﺑﻴﺢ ﺍﷲ ﺻﻔﺎ، ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﺷﻤﻴﺴﺎ، ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻄﻴﺒﯽ، ﻳﻮﺳﻒﺟﺎﻥ ﺳﻠﻴﻢﺍﻑ، ﻧﺎﺻﺮﺟﺎﻥ ﺳﻠﻴﻢﺍﻑ، ﺑﺎﻟﺪﻳﺮﻑ، ﻋﻠﻴﻤﺮﺩﺍﻥﺍﻑ، ﺷﻔﻴﻌﯽ ﻛﺪکنی، ﭼﻴﻼﻳﻒ ﺩﺭ ﻛﺘﺐ، ﻣﻘــﺎﻻﺕ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎی ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﺜﺮ، ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ سبکﺷﻨﺎسی، ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﺜﺮﻧﻮﻳﺴﺎﻥ
ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳــﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ؛ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ یک ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻭ ﺍﺩﺏﺷﻨﺎﺱ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻭﻳﮋﻩ ﻭ ﻧﻈﺎﻡﻣﻨﺪ ﺑﺎ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺜﺮ، ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی ﻭ ﺗﺤﻮل ﻧﺜﺮ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭ ﺗﺌﻮﺭیﻫﺎی ﺁﻥ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﺍی ﺧﺎﺹ ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
مؤلف در این کتاب نخست رابطۀ زبان با هنر و مشخصاً ساخت هنری آن را نشان میدهد و از رهگذر آن به راههای بیان اندیشه در نوشتههای آن روزگار میپردازد و دامن سخن را با انواع نثر برمیچیند. در پرتو این ساختار نشان میدهد که ادب در نوشتههای ادبدانان هنرشناس آن روزگار چگونه سرشت زیبایی یافته، آرمان هنری و پیام هنری در ادب فارسی آن دوره چگونه است و از رهگذر آن حوزههای جدید پژوهشی را گوشزد میکند.
کتاب در سه بخش فراهم آمده است: بخش اول به مسائل نثر در علم بلاغت و شعرشناسی میپردازد. زبان یا سخن شاعرانه یکی از موضوعات آن است و در سدههای میانه در نظم و نثر با استفاده از هنر سخنوری و بلاغت و فصاحت کاربرد داشت. زبان شاعرانه همچون واحد معنایی در تفکیک ساختار نظم و نثر بسیار مهم است و در این کتاب به مناسبت در حد آشنایی با آن بحث شده است. در سدههای میانه، هنر سخنوری پایه و مایۀ شکلی ادب هنری را فراهم میآورد؛ سخنوری عبارت بود از دو چیز: استفاده از زبان از نظر معنایی و بلاغت و فصاحت. فصل اول به نثر و جایگاه آن در زبان شاعرانه و آموزههای بلاغت و فصاحت میپردازد؛ مسئلههای کمیت و کیفیت استفاده از صنایع ادبی و هنر و نیز وضع انتزاعی آفرینش نثر کلاً کاربرد حالت سبکی سخن را به وجود میآورند. موضوع سبک سخن و طرز سخن در نوشتههای دورۀ کلاسیک تحول ادب فارسی مقام شامخی دارد و بحث دربارۀ آن پایه و مایۀ فصل دوم از این بخش را فراهم میآورد. بخش دوم عمدتاً به نحوۀ بیان و خلاقیت در اثر ادبی میپردازد و از رهگذر آن به شناخت انواع نثر در دید نویسندگان و ادیبان آن روزگار پرداخته میشود که موضوع بخش سوم و پایانی کتاب است. در این بخش بیان تاریخ انواع نثر مدنظر نبوده است؛ به عبارت دیگر مؤلف میخواسته نشان دهد که انواع ادبی را چطور میفهمیدند و در قیاس با روزگار ما دانشمندان آن روزگار به عمق ادراک خاصیت ژانری آنها رسیدند.
فهرست مطالب این کتاب بدین ترتیب است:
بخش یکم: سبک شعر در نثر فارسی:
فصل اول: مسئلههای زبان نثر در شعرشناسی فرهنگی: تحول نظری در ساختار هنری (پائتیکا)، نظام علوم و ساختار هنری نثر.
فصل دوم: سبک شعری در سخنوری و زبان نثر: آغاز شناخت سبک سخن، سبک شعری از نظر امیرخسرو دهلوی، نظر امیرخسرو دربارۀ سخنوری و سبکهای زبان فارسی، سبک مترسلان از نظر امیرخسرو، مرحلۀ کمال در شناخت سبک سخن.
بخش دوم: اصول و شیوههای بیان اندیشههای ادبی: درآمدی بر اصول و شیوههای بیان اندیشههای ادبی
فصل اول: مقام نویسنده در جامعه: نویسنده و سیاست، دبیر و هنر او.
فصل دوم: اصول خلاقیت یا آفرینش هنری: نگاهی به سنتهای ادبی، وثاقت شناخت ادبی، هدف از خلاقیت یا آفرینش هنری و خودآگاهی نویسنده، ویژگی مسئلۀ شکل و مضمون.
فصل سوم: فلسفه، منطق، خطابه، زبان نثر: مقدمات منطقی در سخنوری و زبان نثر، آراء و اندیشههای ناصرخسرو دربارۀ نثر، بحث علم خطابه.
فصل چهارم: ارزش ادبی تفسیر و شرحها: شرح و تأویل و تفسیر، شرح اثرهای ادبی.
بخش سوم: انواع نثر در ادب هنری: افسانه، داستان، حکایت، مقامه، قصه، مقامات، طبقات، مثل، لطیفه.
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی
غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینیخرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینههای طنز بوده که باید بهجد مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. نو
منابع مشابه
تکوین و تکامل (بهار نثر فارسی؛ از عصر سامانی تا دورۀ سلجوقی) و تقلید و تنزل (پاییز نثر فارسی؛ از دورۀ مغول تا عصر صفوی)
قهرمان شیریتاریخ ادبیات فارسی، تاریخ نظم و نثری دلنشین، عمیق و اثرگذار است که شرایط بلوغ فرهنگی و اجتماعی زبان
نظری یافت نشد.