معرفی کتاب

ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺗﻄﺒﻴﻘﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ملی و روابط تاریخی آن با ادبیات ﻣﻠﺖﻫﺎی ﺩﻳﮕﺮ، ﺑﺮﺭﺳــﯽ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮی ﺁنها ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭی ﺁنها ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍینکه این ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ چه چیزی را از ادبیات سایر ملت‌ها ﻭﺍﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺁنها ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ پژوهش ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺗﻄﺒﻴﻘﯽ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ یک ملت به ملتی ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳــﺖ. ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻘــﺎﻝ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﮥ ﻭﺍژﻩ، موضوع، ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻳﯽ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉﻫﺎی ﺍﺩﺑﯽ ﺩﺭ ﺁنها ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ، ﺷﻜﻞﻫﺎی ﻫﻨﺮی ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻗﺼﻴﺪﻩ، ﻗﻄﻌﻪ، ﺭﺑﺎﻋﯽ، ﺷﻌﺮ، ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ، ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺑﺎﺷﺪ.

برای پرداختن به موضوع ادبیات تطبیقی در هر حوزه‌ای و به ویژه شعر باید الگویی در دست داشت تا بتوان اشتراکات و افتراقات موردنظر را با توجه به آن الگوی واحد بررسی کرد. این الگو با تقسیم‌بندی مؤلفه‌ها و زیرمجموعه‌های آن در رسیدن به هدف کمک می‌کند. به همین منظور برای اینکه بتوان به شیوه‌ای دقیق و علمی در بررسی اشتراکات و تفاوت‌های موجود در شعر مقاومت ایران و فلسطین دست یافته شود، همۀ مضامین اصلی همراه با زیرشاخه‌های آنها پس از مطالعات دقیق به صورت الگویی برای تمامی اشعار سروده شده در این حوزه ـ به هر زبانی که باشد و در هر فرهنگ و تمدنی که آفرینش شود ـ خارج شده است. در واقع این مضامین خارج شده که با نا «مضامین معیار» در این کتاب از آنها یاد می‌شود، به صورت الگویی آماده است که بر روی هر شعر مقاومتی در هر کجای دنیا قرار می گیرد، آن شعر خالی از یک یا چند یا همۀ این مضامین نخواهد بود.

نگارنده در فصل اول به تعريف ادبيات تطبيقی و مقاومت می‏پردازد و پيشينه‏هایی از ادبيات تطبيقی در جهان را ارائه می‏کند.

فصل دوم كتاب به بيان شعر مقاومت در ايران می‏پردازد كه خود به قسمت‌های مختلفی مانند: آغاز ادب مقاومت در ايران، مضامين عمدۀ شعر مقاومت در ايران، محتوای كلّی شعر مقاومت ايران در سال‏های جنگ، قالب‏های رايج شعر مقاومت، شاعران مقاومت و زندگينامه و آثار و انديشه‏های آنان تقسيم می‏شود. اين بخش به لحاظ معرّفی شاعران و آثارشان و پيشينۀ ادبيات مقاومت مفيد واقع شده است.

فصل سوم دربارۀ شعر مقاومت در فلسطين است. اگر بخواهيم از ادبيات مقاومت به معنايی كه نويسنده در ابتدای كتاب از آن تعريف كرده است نام ببريم، ادبيات فلسطين مصداق راستين ادبيات مقاومت است؛ زيرا بيش از شش دهه است كه اين كشور غصب شده و مردم فلسطين برای بازپس‌گرفتن سرزمينشان با چنگ و دندان با اسرائيل غاصب مبارزه می‏کنند؛ به همين دلیل است كه شاعران فلسطينی با مسئلۀ آوارگی و جنگ به نحو ملموس و عينی روبرو شده‏اند و چيزی نيست كه از سر تفنّن و ذوق به آن پرداخته باشند.

فصل چهارم محور اصلی كتاب است و تمام اين مقدمه‌چینی‏ها برای ورود به تحليل فصل چهارم بوده است. اين فصل بيش از نيمی از كتاب را به خود اختصاص داده است. نويسنده در اين بخش یک‌سری معيار و موازين برای ادبيات مقاومت طرح می‏کند و شعر شاعران را در اين معيارها می‏گنجاند.

فهرست مطالب این کتاب بدین ترتیب است:

گفتار اول: تعریف ادبیات مقاومت: پیش‌گفتار، ادبیات مقاومت چیست، آفرینش هنری و هنر مقاومت، تعامل میان ادبیات و تحولات اجتماعی، زندگی بشر و ادب مقاومت، زمینه‌های پیدایش ادبیات مقاومت، شاعر مقاومت، پیشینۀ ادبیات مقاومت، تعریف ادبیات مقاومت، ترجیح اصطلاح ادبیات مقاومت بر اصطلاحات دیگر.

گفتار دوم: شعر مقاومت در ایران: آغاز ادب مقاومت در ایران، مضامین عمدۀ شعر مقاومت در ایران، محتوای کلی شعر مقاومت ایران در سال‌های جنگ، قالب‌های رایج شعر مقاومت، شاعران مقاومت ایران: نگاهی به زندگی قیصر امین‌پور، محمدرضا عبدالملکیان و علیرضا قزوه.

گفتار سوم: شعر مقاومت در فلسطین: پیش‌گفتار، شاعران مقاومت فلسطین، نگاهی به زندگی معین بسیسو، محمود درویش، سمیح القاسم.

گفتار چهارم: بررسی تطبیقی شعر مقاومت شاعران منتخب موردنظر در ایران و فلسطین: پیش‌گفتار، الگوی مضامین معیار در اشعار مقاومت، میهن، دین و ایدئولوژی، جنگ و مبارزه، رهبری مبارزه، دشمن، مردم، شهید، یأس و ناامیدی، اعتراض.