معرفی کتاب

امروزه یکی از ضعف‌های بزرگ دانش‌آموزان و نوجوانان مربوط به یادگیری و به‌کارگیری لغات و ترکیبات مناسب در گفتار و نوشتار زبان فارسی است و این در حالی است که زبان فارسی، با توجه به گویش‌های مختلفی که در ایران وجود دارد، بسیار غنی است و نباید یک واژۀ کلیشه‌ای جانشین ده‌ها کلمه‌ای بشود که هرکدام به‌تنهایی بیانگر معنا و حالت خاصی از یک پدیده، از نظر کمی و کیفی هستند. نویسندگانی هستند که به دلیل آشنایی‌شان با گویش‌ها و لهجه‌های ایرانی، در به‌کار بردن لغات و اصطلاحات مناسب این گویش‌ها در گفتار و نوشتار خود، سبکی مختص خود را بنا نهاده‌اند که می‌تواند الگوی بسیاری از نویسندگان باشد. هوشنگ مرادی کرمانی از جملۀ همین نویسندگان است که این خصیصه، به‌ویژه در کتاب قصه‌های مجید او برجسته‌تر است؛ هم از نظر تعداد واژگان و ترکیبات خاص لهجۀ کرمانی و هم از لحاظ دارابودن زبانی تصویری و موجز.

 این کتاب که فرهنگ‌نامۀ واژگان و اصطلاحات و کنایه‌ها و ترکیب‌های عامیانۀ قصه‌های مجید محسوب می‌شود، دارای ویژگی‌هایی است که عبارتند از: متفاوت‌بودن با سایر فرهنگ‌نامه‌هایی که تاکنون چاپ شده‌اند؛ کاربردی‌بودن اثر برای علاقمندان به نویسندگی، به ویژه آنان که می‌خواهند وارد عرصۀ طنزنویسی شوند؛ سهولت درک معنا و مفهوم مدخل‌ها به کمک نقل قول مستقیم از کتاب مأخذ؛ مشخص‌بودن محدودۀ جغرافیایی و زبان نویسنده؛ نمایش فرهنگ روستایی و شهری مردم و بخشی از تاریخ گوشه‌ای از خاک کشورمان در مقاطع زمانی مشخص؛ گستردگی و تنوع واژگان، اصطلاحات و مَثَل‌های رایج در کتاب مأخذ.

کتاب قصه‌های مجید، مأخذ فرهنگ حاضر فقط یکی از مجموعه‌کتاب‌های پانزده‌گانۀ نویسنده؛ اما برجسته‌ترین آنها از جهت تعداد واژگان و ترکیبات خاص لهجۀ کرمانی و با زبانی است تصویری و موجز که گاه به تابلو، نظم یا شعر مشابه یا نزدیک است.

مجموعۀ حاضر تنها بخشی از مجموعه واژگان زبان متداول عامیانۀ استان کرمان است؛ چون کتاب قصه‌های مجید ـ مأخذ این کتاب ـ فقط یکی از مجموعه کتاب‌های هوشنگ مرادی کرمانی و فقط یکی از صدها منبعی است که می‌تواند گوشه‌ای از یک گنجینۀ بومی و حجم مطالب فراوان آن باشد.

شیوۀ کار و ظرایف مربوط به انتخاب مدخل این کتاب عبارتند از:

ترتیب نگارش مدخل‌ها الفبایی است؛ برای هر مدخل تعریف یا توضیحی به زبان ساده و قابل فهم برای نوجوانان ارائه شده است؛ پس از آن برای هر مدخل جمله یا جمله‌هایی از متن به‌عنوان شاهد مثال نقل شده و اگر در مواردی یک مدخل دارای چند معنی و با حالات متفاوت و متضادی بوده، برای معانی متفاوت مدخل‌های جداگانه در نظر گرفته شده است؛ در پایان شمارۀ صفحه و سطر، آدرس قابل ارجاع آورده شده است؛ از تکرار شاهد در جایی که همان شاهد برای یک مدخل دیگر استفاده شده، امتناع شده است. اگر یک مدخل دارای چند معنی و با حالات مختلف و متضاد بوده، برای معانی متفاوت، مدخل جداگانه‌ای در نظر گرفته شده است؛ گاه برای فهم معنی یک کلمه، همراه با کلمۀ دیگری که مکمل آن است و در کروشه گذاشته شده، نشان داده شده است؛ برای تطابق هرچه بیشتر مدخل با شاهد اگر فعل منفی بوده، به صورت منفی در مدخل آورده شده است؛ مثل چنگی به دل نمی‌زند/ چنگی به دل نزدن.