معرفی کتاب

ادبیات مکتوب عربی بنابر اسناد و مدارک موجود حدود 1600 سال قدمت دارد. اگر چه موضوع این کتاب با محوریت مقاومت و پایداری بخش قابل توجهی اط اشعار شاعران کلاسیک و معاصر را از دایرۀ انتخاب بیرون کرده است، با این حال آنچه باقی می‌ماند حجم قابل توجهی از ادبیات عرب را به خود اختصاص می‌دهد؛ بنابراین تصمیم بر آن بوده تا شعرها در حد امکان کوتاه باشد تا بتوان از شاعران بیشتری نام برد و شعرهای افزون‌تری را شاهد آورد.

در گردآوری این مجموعه نکاتی چند مدنظر بوده که خلاصه‌وار برشمرده می‌شود:

1. کتاب دربردارندۀ دو بخش شاعران کلاسیک و شاعران معاصر است که بخش دوم دارای دو فصل شاعران دورۀ نهضت و شاعران امروز است.

2. معانی واژۀ مقاومت در هر دوره به فراخور حال و تاریخ همان دوره قرار گرفته و اشعار هر بخش نیز بر اساس معنای مقاومت در برهۀ تاریخی موردنظر انتخاب شده است؛ اما معنایی که ما امروزه از ادبیات مقاومت می‌شناسیم در بخش دوم کتاب (شعر معاصر) جلوۀ بیشتری دارد؛ زیرا به طور اساسی این نوع ادبی در قرن اخیر چهره‌ای کامل‌تر و شناخته‌شده‌تر یافته و مورد توجه قرار گرفته است.

3. برای اینکه محققان در کار ترجمه اشعار با دشواری کمتر مواجه شوند، برخی از واژگان اشعار ترجمه شده‌اند.

4. از طرح پرسش در پایان هر شعر چند نکته مدنظر بوده است؛ یادآوری برخی نکات بلاغی و دستوری که دانشجویان با آن آشنا شده‌اند، ایجاد زمینۀ جستجو و تحقیق دربارۀ شعر و سبک‌شناسی آن و فراهم‌کردن فضایی برای بحث و گفتگو دربارۀ مضمون و محتوای شعر در کلاس درس.

5. برای هر شاعر با توجه به اطلاعات موجود زندگی‌نامه‌ای کوتاه تدوین شده است.

6. بیشتر اشعاری که در این مجموعه گردآوری شده، برای پرهیز از اطناب گزیده‌ای از ابیات یک قصیدۀ بلند یا بندهایی از سروده‌های طولانی است که این مجال محلی برای روایت کامل آنها نبود.

7. آنچه در این کتاب گردآمده نتیجۀ سلیقۀ مؤلف بوده است. 

فهرست مطالب این کتاب در دو فصل بدین ترتیب است:

مقاومت در شعر کلاسیک عرب: مقدمه، شاعران کلاسیک: کعب ابن زهیر، حسان ابن ثابت، ابوالأسود دوئلی، اعشی همدان، فرزدق، کمیت اسدی، بشار ابن برد، السید الحمیری، دعبل، دیک الجن، حلاج، متنبّی، صاحب ابن عباد، بدیع‌الزمان همدانی، الشریف الرضی، ابوالعلاء معرّی، مهیار دیلمی، ابن عربی، ابن فارض، ابن ابی الحدید، صفی‌الدین حلی، تقی‌الدین کفعمی، سیدمهمدمهدی بحرالعلوم.

مقاومت در شعر معاصر عرب: مقدمه، گرایش ملی و قومی، گرایش دینی ـ مذهبی، گرایش تاریخی ـ اساطیری، گرایش جهانی و انسانی، شاعارن نهضت: جمیل صدقی الزهاوی، احمد شوقی، حافظ ابراهیم، الرصافی، جبران خلیل جبران، الأخطل الصغیر، محمدمهدی الجواهری، ابوالقاسم الشابی، عمر ابوریشه؛ شاعران امروز: فدوی طوقان، نزار قبانی، نازک الملائکه، بدرشاکر السیاب، بلند الحیدری، معین بسیسو، عبدالوهاب البیاتی، توفیق زیّاد، آدونیس، صلح عبدالصبور، محمد الماغوط، مظفر النواب، احمد عبدالمعطی الحجازی، محمد الفیتوری، سمیح القاسم، أمل دُنقُل، محمود درویش، محمدعلی شمس‌الدین، محمد القیسی، مرید البرغوثی، احمد دحبور، قاسم حداد، شوقی بزیع و احمد مطر.