معرفی کتاب

بخش نخست کتاب (شامل فصل یک و دو) به بحثی نظری دربارۀ روش انجام‌دادن تحقیقات روانکاوانه دربارۀ فرهنگ اختصاص دارد و برای کسانی که مایل هستند این شیوه‌ها را در بررسی فرهنگ جامعۀ خودمان اعمال کنند، راهنما و معرف منابع موجود در این زمینه است. بخش دوم (شامل فصل‌های سه تا هشت) بررسی‌های موردی در مورد موضوعاتی را شامل می‌شود که برخی از آنها در بالا ذکر شد. نمونه‌های تحلیل روانکاوانۀ فرهنگی در این بخش حکم الگو و سرمشق برای تأمل و باریک‌اندیشی در آن جلوه‌هایی را دارد که چه بسا در بدو امر کم‌اهمیت‌تر از موضوعات اساسی فرهنگ به نظر آیند. سرانجام در بخش سوم کتاب (شامل فصل‌های نه و ده) به موضوع اخلاق و فروپاشی قید و بندهای اخلاقی در دورۀ پسامدرن می‌پردازد. وضعیت خانواده، مشارکت در امور خیریه با حمایت مالی از مستمندان و ... از جمله موضوعاتی هستند که نویسنده با بررسی آنها می‌کوشد آن دیدگاهی را که قائل به بیماربودن جامعۀ معاصر و اضمحلال تمام‌عیار التزام‌های اخلاقی انسان زمانۀ ما است، رد می‌کند.

نویسنده در پیش‌گفتار کتاب می‌گوید:

در این کتاب دو هدف را دنبال می‌کنم. نخست اینکه می‌خواهم اداء سهمی کنم به دو حوزۀ در حال رشد در تحقیقات دانشگاهی. یکی از این دو حوزه که تاکنون توجه محققان بسیار زیادی را به خود معطوف کرده است، پژوهش در خصوص فرهنگ عامه و مصرف کالاست. حوزۀ دوم که به طریق اولی مورد توجه عده‌ی زیادی قرار گرفته؛ اما مطالعات انجام شده در آن پراکنده و کم‌و‌بیش در آن نامرتبط بوده‌اند، عبارت است از تحقیقات روانکاوانه که هم کاربرد اندیشه‌های روانکاوانه در پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی را شامل می‌شود و هم پژوهش‌هایی که از دیدگاه سایر رشته‌ها و علوم دربارۀ نظریۀ روانکاوی انجام می‌گیرد. دومین هدف من از تألیف کتاب حاضر این است که مطالب آن برای خوانندگانی گیرایی داشته باشد که در هیچ یک از این دو حوزه تخصص دانشگاهی ندارند؛ اما به استفاده از اندیشه‌های روانکاوانه برای فهم عمیق‌تر زندگی روزمره در جهان امروز علاقمندند. این کتاب را تا حد ممکن با فرض ناآشنایی خواننده با اصطلاحات نظری‌ای نوشته‌ام که در حال حاضر هم در حوزۀ مطالعات فرهنگی و هم در پژوهش‌های روانکاوانه رواج دارند و لذا هر جا که اصطلاحات تخصصی به کار برده‌ام، کوشیده‌ام تا آن اصطلاح را به ساده‌ترین زبان ممکن توضیح دهم.

فهرست مطالب این کتاب در سه بخش بدین ترتیب است:

بخش نخست: مقدمه: ژرفای امر عادی؛ مطالعۀ روانکاوانۀ فرهنگ چگونه انجام می‌شود.

بخش دوم: بررسی‌های موردی: شکوه این بازی؛ پیکر ملت؛ جامعۀ بزرگ اتومبیل؛ کالاها و اُبژه‌های مسرت‌بخش؛ موسیقی برای همۀ خانواده؛ رنج و تألم در حومۀ شهر.

بخش سوم: چشم‌اندازها: مردم چه می‌خواهند؛ شاید خانه از پای‌بست ویران نباشد.