معرفی کتاب

یادداشت کنونی با انگیزۀ بازخوانی و چاپ چند سند دربارۀ زندگی نیما در آستارا به نگارش درآمده است. این اسناد را که سال‌ها در بایگانی اداره آموزش و پرورش آستارا نگهداری شده بود، در سال‌های آغازین دهه پنجاه، در پی انبارگردانی، یک‌باره برای سوزاندن و نابودی به دور انداختند و تنها در پی شناسایی و دوراندیشی سرپرست محترم وقت کارگزینی آموزش و پرورش آستارا، شادروان جمشید رحیم‌نژاد بازیابی و دگرباره نگاه‌داری شد. آقای رحیم‌نژاد پس از چندی این اسناد را به میانجی دوستی برای بهره‌برداری و انتشار نزد یکی از گردانندگان ماهنامه‌های تهران فرستادند که البته آن ماهنامه در گردونۀ روزگار چندان نپایید. از این رو این اسناد به انتشارات بزرگمهر سپرده شد تا در شناسایی گوشه‌های تاریک زنگی نیما به کار آید.

پس از خاک‌سپاری دوبارۀ پیکر نیما در یوش و امیدواری به اینکه زادگاه شاعر به کانون نگاه‌داری یادمان‌های زندگی و شعر نیما درآید؛ آقای رحیم‌نژاد نزدیک به 140 برگ از اسناد پرسنلی بازیافته را سخاوت‌مندانه، به اداره کل میراث فرهنگی استان مازندران سپردند. از آن روز تاکنون نگارنده امیدوار بود که سرپرستان محترم اداره کل میراث فرهنگ استان، خود نسبت به آماده‌سازی و انتشار این اسناد همت گمارند؛ اما بیم ناشناخته ماندن ارزش اسناد نزد آنان و پوسیدگی و نابودی آن از یک سو و جای خالی آن در کنار جستارهایی که درباره زندگی نیما در آستارا درگرفته است، از سوی دیگر، نگارنده را به بازخوانی، تدوین و ویراستاری برگ‌هایی از این اسناد برانگیخت.

در بازخوانی این اسناد، نگارنده کوشیده است تا نخست سرفصل‌های زندگی نیما در دهه نخست سده کنونی را بر اساس نامه‌ها و زندگی‌نامه‌های بازمانده از شاعر و درباره او، در پیش نهد و آنگاه، گزارش‌های گردآمده در این اسناد را بر زمینه‌ای از آگاهی‌های افزون‌تر دربارۀ زندگی شاعر، فراروی خوانندگان بگستراند. گذشته از بازخوانی اسناد، در بخش پایانی کتاب، قطعه‌ای از نیما گنجانیده شده است. به این قطعه، نگارنده سال‌ها پیش برخورد و از آن رو که جای آن را هنوز در مجموعه کامل اشعار نیمایوشیج خالی می‌بیند، برای آگاهی نشر و ویراستار یا ویراستاران کنونی و آینده شعرهای نیما به چاپ سپرده است.

فهرست مطالب این کتاب بدین ترتیب است:

پیش‌گفتار، روزشمار زندگی نیمایوشیج، پرده‌ای از یک زندگی، نیما و آموزگاری در آستارا، رویدادهای آستارا: سال دوم، پیشینۀ نیما در وزارت مالیه، رویدادهای آستارا: سال سوم، اسناد، شعر بازیافته‌ای از نیما: خر سوار خر.