معرفی کتاب

نابسامانی وضعیت زبان فارسی در کشور افغانستان بر اهل بصیرت پوشیده نیست. ضعف سواد و دانش جامعه، ورود بی‌رویۀ واژگان بیگانه، متروک‌شدن تدریجی گویش‌های محلی، تحریف و تبدیل بسیاری از واژگان کهن و در کنار همۀ اینها، نبودن نهادهای رسمی و نیرومندی برای حفظ و تقویت فارسی، این زبان را در مهد تاریخی خود با ناملایمات بسیاری روبرو کرده است.

البته وقتی از نابسامانی زبان فارسی در افغانستان سخن گفته می‌شود، به معنی بسامان‌بودن وضع دیگر زبان‌های رایج در این کشور نیست. همچنین بدین معنی نیست که فارسی در دیگر نقاط دنیا و به‌ویژه در کشورهای همسایه از هرگونه عارضه‌ای به دور است. طبعاً در دیگر زبان‌ها و دیگر جای‌ها نیز نارسایی‌هایی در کار است که انتظار می‌رود کارشناسان بدان‌ها بپردازند. اینکه نویسنده در اینجا بحث را محدود به افغانستان امروز می‌کند، برای این است که هم با مطالعات و تجربه‌های نویسنده سازگار باشد و هم با نیاز خوانندگان کتاب.

نویسنده در ابتدای کتاب پیرامون پیشینه تاریخی و گستره جغرافیایی زبان فارسی اطلاعات مختصری آورده است و در بخش های دیگر، زبان فارسی در نگاه دولتمردان افغانستان و زبان فارسی در نظام اداری کشور را نقد و بررسی کرده است.
«از فارسی تا دری» نام بخش دیگری از کتاب است که نویسنده در این بخش این پرسش را مطرح کرده است که آیا  «فارسی» و «دری» دو زبان است یا یک زبان و اگر یک زبان است، چرا در کشور ایران این زبان «فارسی» خوانده می‌شود و در افغانستان «دری».

نویسنده با استناد به متون ادبی و نظرات کارشناسان زبان و ادبیات دو کشور بر این باور است که فارسی و دری از قدیم دو نام بوده است برای یک زبان واحد، نه اینکه دو زبان متفاوت باشند.
نویسنده در بخش دیگری از کتاب راه‌های عملی پالایش و بهسازی زبان را مطرح کرده است و بر این نکته تأکید کرده است که آنچه یک زبان را زنده و پویا نگه می‌دارد، نوآوری در عین حفظ سنت است.

فهرست کتاب چنین است:

پیشینه و گستره‌؛ افغانستان و فارسی دری‌؛ فارسی در نگاه دولتمردان کشور؛ فارسی و نظام اداری افغانستان؛ از «فارسی‌» تا «دری»؛ فارسی افغانستان و نهادهای آموزشی؛ فارسی افغانستان و رسانه‌ها؛ فارسی افغانستان و تحولات جدید؛ مهاجرت و زبان فارسی افغانستان؛ اصالت زبان و ضرورت آن‌؛ راه‌های عملی پالایش و بهسازی زبان؛ اصول برخورد با زبان‌های دیگر؛ امکانات و قابلیت‌های بهسازی زبان.