معرفی کتاب

دربارۀ سعدی سخن‌گفتن هم دشوار است و هم آسان؛ همان‌گونه که سخن خود او را سهل و ممتنع خوانده‌اند گفتن از سعدی آسان است؛ چون فارسی‌زبانی، زبان خود را از سعدی آموخته و سعدی با او هم‌زبان است و دربارۀ سعدی سخن‌گفتن دشوار است؛ چون هر کس هر چه بگوید گوشه‌ای از منزلت سعدی را به زبان آورده است و هر کس از ظن خود یار او شده است.

نگارنده پیش از این همۀ آثار سعدی را در سه جلد با شرح و توضیح فراهم آورده، در این تألیف مختصر کوشیده است اهمیت آثار سعدی را در زبان و ادبیات فارسی هم با زبان ناقص خود و هم با بیان رسا و بی‌نظیر سعدی کهع از آثار او برگرفته شده برای همۀ دوستداران ادب فارسی و به‌ویژه جوانان نمایان سازد.

نمونه‌هایی از همۀ آثار سعدی که در این کتاب موجز آمده، طبعاً معرف اقیانوس شعر و نثر پدر زبان فارسی نیست؛ اما به مصداق گفتۀ بزرگ‌مرد دیگر شعر و ادب فارسی در قرن هفتم، مولانا جلال الدین:

آب دریا را اگر نتوان کشید                           هم به قدر تشنگی باید چشید

این تألیف همچون جرعه و جامی از بحر بی‌کران آثار سعدی است و اگر شیفتگان و تشنگان آثار سعدی را آنچنان که درخور سعدی است سیراب نکند، رغبت آنان را که به سرچشمۀ فیاضش راه برند، فزونی خواهد بخشید.

پیشینیان سعدی را «افصح المتکلمین» یعنی «شیواگوی سخنوران» لقب داده‌اند و این وصف، برای سعدی اغراق‌آمیز نیست؛ زیرا سعدی به عقیدۀ همۀ اهل ادب فارسی یکی از چهار قلۀ بزرگ شعر فارسی است و به عقیدۀ بعضی صاحب‌نظران بزرگ‌ترین شاعر ایران است.

فهرست مطالب این کتاب:

مقدمه؛ زندگینامه؛ دوران زندگی و مدت حیات سعدی؛ حکایات گلستان؛ باب‌های گلستان؛ بررسی حکایات و ابواب گلستان؛ نه هر چه به قامت مهتر، به قیمت بهتر؛ باب اول در سیرت پادشاهان؛ حکایتی در مذمت ستم و ستمگران؛ معزولی، به که مشغولی؛ بنیاد ظلم در جهان، اول اندکی بوده است؛ از مرگ دشمن نباید شاد شد؛ باب دوم در اخلاق درویشان؛ حکایتی دربارۀ غیبت کردن از دیگران؛ از بی‌ادب هم می‌توان آموخت؛ آنکه زاهد است نمی‌ستاند و آنکه می‌ستاند زاهد نیست؛ مدرسه و خانقاه؛ باب سوم در فضیلت قناعت؛ صبر بر فقر؛ آرزوهای دور و دراز؛ روزی و قسمت؛ باب چهارم در فواید خاموشی؛ در میان سخن دیگران نباید سخن گفت؛ ناخوش‌آوازی؛ باب پنجم در عشق و جوانی؛ داستان مجنون؛ باب ششم در ضعف و پیری؛ تا کودکان بیاوردم، دیگر کودکی نکردم؛ شکستن دل مادر؛ باب هفتم در تأثیر تربیت؛ هنر، چشمۀ زاینده است و دولت پاینده؛ مناظرۀ توانگرزاده با بچۀ فقیر؛ باب هشتم در آداب صحبت.

بوستان سعدی

باب اول در عدل و تدبیر و رأی؛ احترام پیران و بازنشستگان؛ باب دوم در احسان؛ باب سوم در عشق و مستی و شور؛ شمع و پروانه؛ گفتگوی پروانه و شمع؛ باب چهارم در تواضع؛ حکایتی از فروتنی بایزید بسطامی؛ باب پنجم در رضا؛ باب ششم در قناعت؛ هر آن کس که دندان دهد نان دهد؛ باب هفتم در عالم تربیت؛ باب هشتم در شکر بر عافیت؛ زبان‌آموزی سعدی؛ شُکر بر شُکر؛ باب نهم در توبه و راه صواب؛ نشاط جوانی ز پیران مجوی؛ باب دهم در مناجات و ختم کتاب.

غزلیات سعدی

محور عشق و دلدادگی در غزل سعدی

قصاید سعدی

موعظه و نصیحت؛ اندرز و نصیحت.