ادبیات چپ‌گرای آلمان بر خلاف ادبیات شوروی که زیر چتر حکومت خودکامه ناگزیر است تمام تحولات سیاست فرهنگی کمونیستی را بازتاب دهد، تصویری ضد و نقیض و نه‌چندان یکپارچه ارائه می‌کند. ادبیات شورش‌گری که در میان تلاطم‌های جنگ و انقلاب متولد شد، از همان آغاز در مقایسه با ادبیات شوروی از این مزیت برخوردار بود که فارغ از خط مشی حزبی و کنترل دولتی رشد کند و شکوفا شود. به واقع در اواخر دهۀ بیست کمونیست‌ها کوشیدند نویسندگان را زیر چتر نظارت خود بگیرند؛ اما عملاً نه چنین قدرتی داشتند و نه چنین مجالی. در روزهایی که استالین ادبیات انقلابی روسیه را در خون غوطه‌ور می‌کرد، ادبیات انقلابی آلمان در سایۀ تشکیل جبهۀ فراگیر نیروهای چپ روز به روز بیشتر شکوفا می‌شد. مجادله بر سر دیکتاتوری هیتلر، بحث دربارۀ دیکتاتوری استالین را تحت‌الشعاع قرار می‌داد. آلمانی‌ها، به ویژه در تبعیدگاه‌های غربی، فرصت داشتند دوازده سال بیش از آنچه در شوروی امکان‌پذیر بود، کمونیست و در عین حال نویسنده و شاعر باقی بمانند. کسانی مانند برشت موفقیت‌های شایانی به دست آوردند؛ اما پس از نقل مکان به مناطق تحت اشغال شوروی، شکست به‌شکلی هرچه شدیدتر نمایان شد. کمونیست‌ها و دنباله‌روها در اثر تملق‌گویی و همکاری با نیروی اشغال‌گر به‌شدت افت کردند و طولی نکشید که خاموش شدند. واگرایی چنان عمیق بود که پیشکسوتان طیف چپ حتی پس از مرگ استالین هم دیگر کمر راست نکردند. با این همه نباید از یاد برود که ادبیات انقلابی آلمان در وجود متفکرانی که راه آن را پی می‌گرفتند، کسانی همچون نیکیش، بلوخ و لوکاچ، مقام و مرتبۀ فرهنگی اخلاقی خود را حفظ کردند.

گزارش روله دربارۀ یوهانس بِشِر، معروف به اُرفئوس استالینیسم، و اگون اروین کیش، تواناترین روزنامه‌نگار مدافع مارکسیسم عالی است. قرائت ظریفی که روله از آثار آنا زِگرس عرضه می‌کند، آشکار می‌سازد که چگونه آن هنرمند با پیچ و تاب‌هایی که به رمان‌های اخیرش می‌دهد، با نیمه‌راست‌ها و نیمه‌دروغ‌های «رئالیسم سوسیالیستی» به سازش می‌رسد. نقش ایده‌های مارکسیستی در رمان‌های تاریخی هاینریش مان با بحث‌های روله به‌خوبی روشن می‌شود. با مطالعۀ فصلی کاملاً مستند مشاهده می‌کنیم که اختلاف‌نظر هاینریش مان و توماس مان از دیالکتیکی به‌مراتب وسیع‌تر حکایت دارد ـ یعنی رویارویی ذهن و اندیشۀ آلمانی با کشش ناسیونالیسم راست از یک‌سو و انترناسیونالیسم رادیکال از سوی دیگر.

آنچه در اینجا زندگی هنرمندان مختلف را به یکدیگر می‌پیوندد، مرگ غیرطبیعی و نابهنگام است. صدای شاعران و درام‌نویسان و منتقدان آلمانی یکی پس از دیگری با تبعید یا قتل یا خودکشی خاموش می‌شود. با خواندن ماجرای نابودی اوسیتسکی، موهزام، کورنفلت، تئودور ولف، فریدل، تولر، هازنکلور، ارنست وایس و اشتفان تسوایگ پی می‌بریم که ادبیات به راستی خطرناک‌ترین پیشه‌هاست.