معرفی کتاب

از كلمه تا كتاب را راهى طولانى است. اين مسافت را فقط با مَركب دانش و اطّلاعات گسترده نمى‏توان پيمود، بلكه به وسيله‏اى ديگر نيز نياز است: ادبيّات و بلاغت. تصوّر برخى اين است كه فقط به مدد سعۀ معلومات مى‏توان با كلمه، كتاب ساخت؛ امّا تجربه دلالت دارد كه بدون ادبيّات نمى‏توان اثرى مؤثّر و خوشخوان و ماندگار فراهم آورد. كتاب حاضر وقف اين موضوع است و در آن علاوه بر تكيه و تأكيد بر عنصر علمى كتاب، جنبۀ ادبى و زبانى آن را نيز مطمح نظر قرار مى‏دهد و خواننده را زبان‏آگاه مى‏كند. راست اينكه براى بسيارى از نويسندگان دينى، گو اينكه به فارسى مى‏نويسند، سرنوشت اين زبان و امكانات و مقتضيات و آفت‌هاى آن مطرح نيست. هرگز زبان‏آگاه نيستند و حسّاسيّت ادبى ندارند و حاشا كه «قند پارسى» در آثارشان حلاوتى داشته باشد. در اين كتاب، اين جريان نقد و دادِ زبان فارسى داده شده و بر اين نكته تأكيد رفته است كه چگونگى عرضه هر فكر، كمتر از خود آن فكر نيست و تحرير، چون تحرّى، مهم است.

موضوع ديگر اين كتاب، پديدۀ انتشارات دينى است و كتاب‌هايى كه به لحاظ علمى، سست و ضعيف است و در اين عرصه بسيار منتشر مى‏شود و انحطاط مى‏آورد. در اين موضوع نيز جامعه دينى ما آنقدر كه به انحراف حساس است، به انحطاط حساس نيست. از كوچك‌ترين اشتباهى، به دستاويز مبارزه با انحراف، اغماض نمى‏شود؛ ولى از خيل آثار عوامانه و مبتذل و منحط چشم‌پوشى مى‏شود. كتاب حاضر به نقد اين جريان نيز اختصاص دارد و نويسندۀ آن نزديک به پنجاه سال پيش در آغاز كتاب سرود جهشها (ص 15)، چنين تنبّه داده بود: اى اشخاص! از اين همه ابتذال‌كارى در كار تبليغ دين و نوشتن كتاب‌هاى مذهبى و اظهار آنچه را شعائر مى‏پنداريد، دست برداريد و تا اين همه آسيب مرسانيد. و اى فاضلان! اگر هستيد، ديده بماليد و به نظارت برخيزيد كه روز ديگر دير است. و بر برج و باروى خردها و روان‌ها و انديشه‏ها نگهبانى كنيد و بگوييد كاسبان، كسب ديگرى پيدا كنند كه مى‏توانند و دست از جان دين و حقايق آن و روايات و شهيدان بردارند.

فهرست مطالب این کتاب بدین‌قرار است:

مقدمه؛ ادبیات و بلاغت؛ کلمه، استوانۀ دانایی؛ کتاب‌ها و انتشارات دینی (1)؛ کتاب‌ها و انتشارات دینی (2)؛ نان و کتاب؛ ترجمۀ مقبول، ترجمۀ مردود؛ کتاب دینی، شعر دینی؛ شرع و شعر؛ شعر و آفاق تعهد؛ ادبیات اسلام.