معرفی کتاب

ویژگی اساسی این اثر جامعیت توأم با دقت، آن را به اثری کلاسیک در حیطۀ دانش تئوریک علوم انسانی تبدیل کرده است. افزون بر زبان ساده، مثال‌های گسترده همراه با ساختار منسجم استدلالی آن باعث شده تا به عنوان کتابی آکادمیک در بیشتر دانشگاه‌های معتبر جهان و در رشته‌های مختلف آموزشی مورد استفاده قرار گیرد.

از ظهور معناشناسی به مثابۀ یک علم کمتر از نیم قرن می‌گذرد. این پدیده جزئی از روند گستردۀ موسوم به چرخش زبانی یا نقطۀ عطف زبانی در معرفت نظری در مغرب‌زمین است. از نیمۀ دوم قرن بیستم، توجه به زبان رفته‌رفته به کانون تاملات نظری تبدیل شد. هم در سنت فلسفۀ قاره‌ای و هم در سنت فلسفۀ تحلیلی و اخیراً در فضای فلسفۀ آمریکایی و البته در هر کدام به اسلوبی خاص این توجه نمایان است. روندی که بعدها تحول عظیم زبانی نام گرفت، دامنۀ بسیار گسترده‌ای داشت که تقریباً تمام حوزه‌های معرفت نظری را به گونه‌ای متأثر کرد. فروکاستن فلسفه از اساس به تحلیل زبان را می‌توان جلوه‌ای از تب زبان‌گرایی در مراحل نخستین ظهور آن برشمرد. با بلوغ بیشتر و تدریجی این گرایش، زبان‌شناسی ، نشانه‌شناسی و معنا شناسی به منزلۀ رشته‌های معرفتی متمایز ظهور کردند. تاکنون اتفاق نظر در باب حدود دقیق هر کدام از این رشته‌ها و رابطۀ آنها با یکدیگر میان متخصصان حاصل نشده و پاره‌ای مسائل آنها کم و بیش هنوز متداخل‌اند؛ اما چارچوب کلی این رشته‌ها هر کدام به مثابۀ یک علم نو ظهور تقریباً مشخص شده است.
در چند حوزۀ معرفتی، معناشناسی داریم؛ از جمله در فلسفه، منطق، زبان‌شناسی، روان‌شناسی و ادبیات از معناشناسی سخن می‌رود. اینکه اصطلاح "معنا شناسی" در همۀ این حوزه‌ها به اشتراک معنوی به کار می‌رود یا خیر، هنوز محل مناقشه است؛ اما دست کم می‌توان با اطمینان گفت وجوه اشتراک قابل توجهی میان همۀ این کاربردها در کنار تفاوت‌های ظریف آنها دیده می‌شود. در کتاب حاضر این وجوه اشتراک و افتراق به تفصیل شرح شده است. بدین ترتیب در حالی که می‌توان از معنا‌شناسی زبان‌شناختی به منزلۀ یک علم ذیل زبان‌شناسی و از معناشناسی روان‌شناختی به منزلۀ شاخه‌ای از روان‌شناسی و از معناشناسی فلسفی به عنوان بخشی از فلسفه و از معناشناسی در منطق به مثابۀ بخشی از منطق در یک رویکرد و بخشی از فلسفۀ منطق در رویکردی دیگر سخن گفت، هنوز ادعای وجود یک علم معناشناسی فراگیر که شامل تمام این قلمروهای معرفتی باشد، دشوار است.

معناشناسی به منزلۀ بخشی از زبان‌شناسی در این کتاب معرفی شده است. کتاب تصنیفی است جامع در این علم که از نظر اتقان، دقت و شمول به واقع اثری کلاسیک به شمار می‌رود. در ده فصل این کتاب که به چهار بخش عمومی حول محور قلمروهای معنا تقسیم شده‌اند، مثال‌های فراوان، زبان ساده و تسلسل روان و منطقی محاسن چشمگیر این اثر است. مقدمه‌ای که در آن فرازبان مورد استفادۀ مؤلف به شمول نظام نشانه‌گذاری ویژۀ او در کتاب آمده و دامنۀ موضوع را در میان رشته‌ها و مباحث و مسائل مشابه تحدید می‌کند، به خوبی حاکی از اشراف، دقت نظر و چیره‌دستی استادانۀ مؤلف است.

فهرست مطالب این کتاب بدین قرار است:
پیشگفتار مترجم؛ بخش اول: تبیین موضوع؛ فصل اول: مبادی فرازبان‌شناختی؛ بخش دوم: معنای لغتنامه‌ای؛ فصل دوم: واژه به منزلۀ واحد معنادار؛ فصل سوم: تعریف معنای واژه؛ فصل چهارم: رویکرد ساخت‌گرایانه؛ بخش سوم: معنای جمله؛ فصل پنجم: جمله‌های معنادار و جمله‌های بی‌معنا؛ فصل ششم: معنای جمله و محتوای گزاره‌ای؛ فصل هفتم: تبیین صوری معنای جمله؛ بخش چهارم: معنای اظهار؛ فصل هشتم: کنش‌های گفتاری و بار محتوایی؛ فصل نهم: متن و گفتمان، زمینۀ متن و پیرامتن؛ فصل دهم: ذهنی‌بودن اظهار؛ واژه‌نامه؛ نمایه واژگان کلیدی، اصطلاحات و اعلام؛ کتاب‌شناسی.