۱۵۳۱
۰
اگر عشق، عشق باشد .... گزین‌گویه‌های فروغ فرخ‌زاد

اگر عشق، عشق باشد .... گزین‌گویه‌های فروغ فرخ‌زاد

پدیدآور: ایلیا دیانوش ناشر: مرواریدتاریخ چاپ: ۱۳۸۲مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۲۲۰۰شابک: 1_02_5881_964

خلاصه

گزین‌گویه‌ها اندیشۀ محصور را بر نمی‌تابند و در حصار خود نیز جای نمی‌گیرند؛ زیرا گزین‌گویه در چند جمله گفتن آنچه دیگران در یک کتاب می‌گویند، نیست بلکه آن است که در کتابی نیز گفتن نمی‌توان.

معرفی کتاب

گزین‌گویه‌ها اندیشۀ محصور را بر نمی‌تابند و در حصار خود نیز جای نمی‌گیرند؛ زیرا گزین‌گویه در چند جمله گفتن آنچه دیگران در یک کتاب می‌گویند، نیست بلکه آن است که در کتابی نیز گفتن نمی‌توان.

ما با گزین‌گویه‌ها فاصله‌ای را می پیماییم که هیچ وقت از جهان شاعر سراغ نگرفته بودیم. کشف گزین‌گویه‌ها لزوماً برای رمزگشایی از شعر و شاعر نیست، بلکه برای ساخت فرهنگ و مکانی امن برای ادبیات امروز است. برای اینکه دیگر باور داشته باشیم که شعر نوین ما هم فارسی پدر و مادرداری است.

فروغ ساده اما غنی سخن گفته، سهل و ممتنع و کاملاً عمومیت‌یافته. سادگی بیانی اگر ماهرانه نباشد، مؤثر نمی‌افتد و خام می‌نماید. فروغ در اولین مجموعۀ شعرش ـ اسیر ـ نگاه دختری به حلقۀ ازدواج را چنین سروده است:

همه گفتند: مبارک باشد

دخترک گفت: دریغا که مرا

باز درمعنی آن شک باشد

که سادگی زبان این اثر نه تنها مؤثر نبود، بلکه کلام را نیز در نظر خواننده ضعیف می‌نمود؛ اما همین فروغ بعدها زندگی و مرگ را با زبانی ساده ولی سرشار از پختگی چنین می‌سراید:

پرواز را به خاطر بسپار                                            پرنده مردنی‌ست

فروغ در سال 1345 به تولدی مکرر دست یافت. این است که هنوز هم حرف و بحثش از حرارت نیفتاده و هرچه از او در هر قالبی (کتاب، نرم‌افزار و ...) منتشر می‌شود، مورد استقبال قرار می‌گیرد؛ اما فروغ حقیقی در پس همۀ اینها گم است و هر روز بیش از پیش در هاله‌ای از رمز و راز فرود می‌رود. شاید فروغی بی‌واسطه از فروغ را تنها در گزین‌گویه‌هایش بتوان یافت! آری این است کوتاه‌ترین و دل‌انگیزترین راه تا فروغی که عجیب تابیدن گرفته است.

در این مجموعه گزین‌گویه‌های شاعر از متن یادگاران نثر او ـ مانند مقاله‌ها، سخنرانی‌ها، گفت‌و‌گوها، خاطره‌نویسی‌ها، یادداشت‌های روزانه، نوشته‌های پراکنده و نقل قول‌های موثقش ـ که برخی از آنها تاکنون منتشر نشده، استخراج و برحسب موضوع نام‌گذاری و برحسب حروف نخست عناوین مدون شده‌اند.

در شکار گزین‌گویه‌ها به کنش‌مندی کلام نگریسته شده است و نه به توافق یا عدم توافق گردآورنده با آن. برای نام‌گذاری گزین‌گویه‌ها حتی‌الامکان از واژگان به کار رفته توسط شاعر در متن‌ گزین‌گویه‌ یا سطور پیش و پس از آن یا از واژگان مورد استفادۀ فروغ در متن‌های دیگرش استفاده شده است. در عین حال واژگانی که اساساً ختم به مفهوم نمیشوند، استفاده نشده‌اند؛ مثلاً در کتاب "فردریش نیچه و گزین‌گویه‌هایش" دیده می‌شود که برای گزین‌گویۀ "این چندان خلاف پختگی یک جان نیست که چند کرم داشته باشد"، نام "کرم‌ها" انتخاب شده است و آن را در فصل "عقاید و گزین‌گویه‌های گوناگون" قرار داده‌اند؛ اما در سیاق گردآورندۀ این مجموعه، این گزین‌گویه "ایرادهای جزئی شخصیت" نامیده می‌شود و در فصل «ا» قرار می‌گیرد.

برای جلوگیری از تشتت گزین‌گویه‌ها از فصل‌بندی آنها بر حسب موضوعیت‌شان که منجر به چندان مرتبط‌نبودن برخی گزین‌گویه‌ها به دسته‌بندی‌های انجام شده یا نگنجیدن برخی آنها در دسته‌بندی‌ها و در نهایت الحاق فصل گزین‌گویه‌های متفرقه به مجموعه می‌شد، پرهیز شده و یک ترتیب الفبایی بر حسب نام اتخاذ شده است؛ مثلاً برای گزین‌گویۀ "خودشناسی" فصل «خ» انتخاب شده و نه «ش» که حرف اول شناخت است و نه «ا» که حرف اول انسان است و توجه به آنها از یک‌دستی و انسجام کار می‌کاهد.

در پایان کتاب نیز در بخش «گزین‌سروده‌ها» عباراتی نغز از اشعار پروین اعتصامی دست‌چین و ارائه شده است.

تعدادی از این گزین‌گویه‌ها که در این کتاب آمده بدین صورت است:

وفاداری به گذشته، خود تضمینی برای حفظ آینده است.

من دلم می‌خواهد این لفظ "باید" از زندگی دور شود.

یک اثر حماسی برای تولد خود از خون و غرور و ایمان شریفی مایه می‌گیرد.

یک روشنفکر ایرانی تماشاچی جامعۀ خودش است، جامعه‌ای که تقریباً به او پشت کرده است.

وصال نه پایان، بلکه می‌تواند آغاز همه چیز باشد.

آدم اگر آرزویی نداشته باشد، می‌میرد و این واقعاً وحشتناک است.

مردن را می‌شود تحمل کرد؛ ولی توی تابوت‌خوابیدن غیر قابل تحمل است.

افسوس این دنیا برای دوست‌داشتن خیلی کوچک است، خیلی کوچک، خیلی!

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایران در آینۀ شعر روس

ایران در آینۀ شعر روس

میخاییل سینلنیکوف

این کتاب برگرفته از کتاب «ایران و درون‌مایه‌های ایرانی در شعر شاعران روس» اثر میخاییل سینلنیکوف شاعر

منابع مشابه بیشتر ...

دیالوگ ادبیات و قدرت: سیمای زن در اشعار احمد شاملو و فروغ فرخ‌زاد

دیالوگ ادبیات و قدرت: سیمای زن در اشعار احمد شاملو و فروغ فرخ‌زاد

فریبا ملاجعفری

مخاطبان این کتاب با دو محور اصلی روبرو هستند؛ محور اول ناظر موقعیت اجتماعی ـ تاریخی زن و مسائل پیرام

صاحب شناسنامه 678؛ تأملی در شعر و اندیشه فروغ فرخ‌زاد

صاحب شناسنامه 678؛ تأملی در شعر و اندیشه فروغ فرخ‌زاد

محمد قراگوزلو

در این کتاب کوشیده شده تا حد ممکن از نکاتی سخن گفته شود که در ارزیابی شعر و اندیشۀ فروغ یا مکتوم مان

دیگر آثار نویسنده

زخمه بر ساز زمان: فلسفه هنر و زندگی و نظریۀ ادبی نیمایوشیج

زخمه بر ساز زمان: فلسفه هنر و زندگی و نظریۀ ادبی نیمایوشیج

ایلیا دیانوش

در این کتاب به واسطه تقسیم‌بندی موضوعی گزین‌گویه‌ها، تشتتی که به واسطه پراکنده‌گویی‌های نیما در ارائ

برهنه با زمین/ گزین‌گویه‌ها و ناگفته‌های سهراب سپهری

برهنه با زمین/ گزین‌گویه‌ها و ناگفته‌های سهراب سپهری

ایلیا دیانوش

این مجموعه متشکل از سخنان ناب و نابهنگام سهراب سپهری است.