۲۲۴۲
۰
جامع الحکایات

جامع الحکایات

پدیدآور: به کوشش پگاه خدیش و محمد جعفری قنواتی ناشر: مازیارتاریخ چاپ: ۱۳۹۰مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۲۰۰شابک: 9_97_5676_964_978

خلاصه

این کتاب مجموعه‌ای است از 46 افسانه که از زبان راویان و نقالان گردآوری و در دوران صفوی مکتوب شده است.

معرفی کتاب

علاقمندان به ادبیات داستانی و به ویژه فرهنگ مردم و آثار ادب شفاهی، افزون بر روایت‌های مردمی داستان‌هایی همچون بختیارنامه، بسیاری افسانه‌های دیگر را در این کتاب خواهند خواندکه شاهد گویای فرهنگ و دانش و آداب و ادب مردم ایران‌زمین هستند.

داستان‌نویسی در فاصلۀ قرن دهم تا دوازدهم هجری رواج و رونق بسیار یافت. این امر بیشتر مدیون حمایت‌ها و تشویق‌های شاهان و فرمانروایان هند و دکن بود که در آن سال‌ها، دیارشان به پایگاه امنی برای شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان و نیز قصه‌خوانان و شاهنامه‌خوانان تبدیل شده بود یا به نوشتۀ دکتر ذبیح الله‌ صفا در تاریخ ادبیات ایران، بازار داستان‌های فارسی در هند بسیار گرم‌تر از ایران بود و نسخه‌های بازماندۀ داستان‌های آن دوره، بیشتر در هندوستان کتابت شده است

این مجموعه دربردارندۀ داستان‌ها و افسانه‌هایی است متنوع و رنگارنگ که بیشتر حال و هوای عاشقانه دارند؛ حتی در حکایت‌هایی که رنگ و بوی مذهبی دارند، قهرمان داستان ماجراهای غریب و باورنکردنی را از سر می‌گذراند.

بن‌مایه‌های رایج بیشتر در این حکایت‌ها عبارتند از: عشق، سفر، تردستی و عیاری، خیانت، بی‌وفایی، سحر و جادو، جنگ و گریز و .... . حکایت‌های عاشقانه در این کتاب همه پایانی خوش دارند و به وصال می‌انجامند که از این لحاط با منظومه‌های عاشقانۀ کلاسیک فارسی که معمولاً سرانجامی غم‌بار در انتظار عشاق است، متفاوت هستند.   

برخی از افسانه‌های این مجموعه تحریرهای جدیدی هستند از داستان‌های قدیمی تر و برخی دیگر رونویسی آثار ادب رسمی هستند با دست‌بردن اندک و حذف برخی قسمت‌ها و برخی از افسانه‌ها نیز از آثار مکتوب ادبی نظیر طوطی‌نامه، هزارویک شب، کلیله و دمنه، بختیارنامه و .... گرته‌برداری شده‌اند که در تعلیقات هر افسانه به منابع اصلی آن اشاره شده است.

حکایت‌های این مجموعه زبان یکدست و یکسانی ندارند و از این لحاظ می‌توان آنها را به سه دسته تقسیم کرد:

الف) بیشتر حکایت‌ها به زبانی گفتاری، ساده و روان بیان شده‌اند و سرشار از اصطلاحات و عبارات رایج در زبان مردم کوچه و بازارند که در این قبیل حکایت‌ها گاه ایرادها و خطاهای دستوری و زبانی دیده می‌شود، گفتاری‌بودن کلمات را حتی در تلفظ نام‌های خاص نیز می‌توان دید؛ چنانچه در حکایت 28 بیژن و منیژه به شکل منیجه ضبط شده است.

ب) خواننده در تعداد معدودی از حکایت‌ها با زبانی سنگین و متکلف روبرو می‌شود؛ این قبیل افسانه‌ها از منابع داستانی کهن نظیر طوطی‌نامه و فراید السلوک اقتباس شده‌اند و به همین سبب ویژگی‌های نثر مصنوع و فنی را به خوبی نشان می‌دهند از جمله فراوانی کلمات و ترکیبات عربی، آیات و احادیث، اشعار فارسی و عربی و .... .

ج) دستۀ سوم افسانه‌هایی هستند که زبانی بینابین دارند؛ یعنی در عین برخورداری از کلمات و اصطلاحات گفتاری، زبانی نسبتاً فاخر و استوار دارند و گاه اشکال کهن افعال و صفات و جمله‌بندی‌ها در آنها دیده می‌شود.

حکایت‌ها و داستان‌های این کتاب بدین قرار است:

داستان ملک محمد و صنم گلعذار؛ در قصۀ شهریار با دختر عم؛ در قصۀ عظیم بصره‌ای با دختر داود یهودی؛ در قصۀ فرخ جواهری با فرخنده بانو دختر پادشاه دیلمان؛ در قصۀ شاهزاده قاسم پسر اقباس شاه، پادشاه ختا و ....؛ در قصۀ دروش ادهم با مشک‌افروز دختر پادشاه فارس؛ در قصۀ شیخ محمود پسر شیخ علاءالدولۀ سمنانی و شرح احوال او؛ در قصۀ مسعود پسر خواجه سعید و رفتن او به شهر بنفش‌پوشان؛ در قصۀ جوان طالب علم و کنیزکی که بر وی عاشق بود؛ در قصۀ شاهزاده هرمز پسر قیصر روم و عاشق‌شدن بر ...؛ در قصۀ شاهزاده بهرام پسر پادشاه روم؛ در قصۀ ابوالعلای کرمانی و مختار پسر او؛ در قصۀ شیزاد و شمسه بانو و کامل وزیر و شیر زرین و ...؛ در قصۀ شاهزاده مهر پسر پادشاه مشرق بر ...؛ در قصۀ سلیم جوهری با حجاج ابن یوسف ملعون؛ در قصۀ حبیب عطار و ساحر و طلسمات او؛ در قصۀ پسر خواجه سعید، محمدنام و قحطی‌شدن او در مصر؛ در قصۀ جهان‌افروز دختر پادشاه چین؛ در قصۀ عاشق‌شدن پادشاه‌زاده و باغبان بچه بر دختر زاهد؛ در قصۀ پسر پادشاه کرمان و ارادۀ سفرکردن و ...؛ در قصۀ خور پیروز و فرخ‌روز پسران دهقان؛ در قصۀ تمیم بن حبیب‌الداری انصاری و مجاهدات که بر سر او ...؛ در قصۀ شاهزاده نیاز پسر پادشاه قباد و عاشق‌شدن بر ...؛ در قصۀ حامد پسر خالد جوهری؛ در قصۀ دزد و قاضی بغداد؛ در قصۀ مرد لشکری و زن صالحۀ او؛ در قصۀ امیرزاده‌ای که از برادر خود که پادشاه شده؛ در قصۀ احمد و شاهزاده محمود و جوانمرد کاروان؛ در قصۀ بختیار و ده وزیر و فرخ‌سوار؛ در قصۀ پادشاه مصر و آوازۀ هزارگیسو شنیدن؛ در قصۀ مهر و وفا و عشق‌بازی ایشان با یکدیگر؛ در قصۀ ابوالفوارس ملاح و در چاه گذاشتن خواجۀ بزرگان؛ در قصۀ پسر پادشاه مشرق و دختر پادشاه مغرب؛ در قصۀ شاهزادۀ ایران و در خواب‌دیدن او دختر پادشاه روم؛ در قصۀ خواجۀ تاجر و پسر وزیر و برهمن و طوطی و نجار و ...؛ در قصۀ بازرگان احمق و زن مکارۀ او؛ در قصۀ خواجه فرعی و پارسایی‌کردن زن خواجه مسعود؛ در قصۀ رأی کامرو و معالجت طوطی؛ در قصۀ زرگر و نجار و مصاحبت ایشان با یکدیگر؛ در قصۀ ملک‌زادۀ بنی‌اسرائیلی و فرستادن پدر او را به تجارت؛ در قصۀ موش و گربه و گرفتن گربه موش را؛ در قصۀ دلۀ مختار دختر خواجه جعفر بغدادی؛ در قصۀ فیروزبخت پسر ملک نوادر پادشاه قسطنطنیه؛ در قصۀ ملک نوبهار شاه پسر ملک نوروز شاه هرات؛ در قصۀ پسر پادشاه هند کردیس‌شاه و تعلیم‌نمودن حکیم سندباد.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

دربارۀ ارتباطات: ارتباطات و تجلی آن در ادبیات و شعر فارسی

دربارۀ ارتباطات: ارتباطات و تجلی آن در ادبیات و شعر فارسی

حمید مولانا

در این کتاب ابتدا دایره یا جهان و عالم ارتباطات انسان را در یک الگوی پنج‌گانه به این ترتیب خلاصه شده

درآمدی بر شناخت هنر مدرن

درآمدی بر شناخت هنر مدرن

مانیکا بوم ـ داچن و جَنِت کوک

این کتاب به جای آنکه به توالی تاریخ جنبش‌های هنری بپردازد، با رویکردی موضوعی، برخی شاهکارهای هنر مدر

منابع مشابه بیشتر ...

افسانه هایی از تنکابن

افسانه هایی از تنکابن

عزیز عیساپور با بازنویسی افشین نادری

برای جمع‌آوری قصه‌ها و افسانه‌ها هر لحظه دیر است. افسانه‌ها سینه‌به‌سینه نقل شده و به ما رسیده است.

داستان های ایران باستان

داستان های ایران باستان

احسان یارشاطر

آنچه در این کتاب گردآوری شده، عموماً از زبان‌های باستانی منابع داستان‌های ایران مانند اوستایی و فارس