معرفی کتاب

همان‌گونه از عنوان کتاب پیداست، محور مشترک همۀ مقالات این کتاب، نسبت میان ادبیات و فلسفه است که کتاب حاضر شرح و تقریری از این مجموعه مقالات است.

نسبت فلسفه و تفکر با شعر و ادبیات چیست و از چه منظری می‌توان به تعامل و گفتگو میان این دو حوزۀ اصیل حیات بشری پرداخت؟ بی‌شک رابطۀ میان فلسفه و ادبیات، یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که می‌توان روش‌های آن را آزمود و از تجربه‌های دیگران برای فهم موضوع سود جست.

پرسش مهم در این‌باره این است که جایگاه فلسفه کجاست و نسبت فلسفه و تفکر با شعر و ادبیات چیست؟ آیا صرفاً اهل فلسفه قوام‌بخشان تفکر یک فلسفه هستند یا شاعران و ادیبان نیز؟ نسبت میان فیلسوف و شاعر در فرهنگ یک ملت چیست؟ آیا تعاملی میان شاعران و فیلسوفان وجود دارد؟ آیا میان فلسفه و ادبیات می‌توان مرزهای روشن و قاطعی ترسیم کرد؟

 این کتاب بستر مناسبی برای تأمل بیشتر در باب نسبت میان فلسفه و ادبیات فراهم می‌کند.

سال‌هاست هرمنوتیک فلسقی گادامر در بسیاری از رشته‌ها و از جمله در حوزۀ ادبیات و نظریۀ ادبی مورد توجه قرار گرفته است. او در رویکردش به فهم، از چنگ روش و نظریه می‌گریزد و ما را به گشودگی در برابر متن تشویق می‌کند. از نظر وی تنها از راه گشودگی به متن است که فهم برای ما چون رویدادی رخ می‌دهد و صرفاً در سایۀ رهاشدن از قید و بندهای نظریۀ زیباشناسی است که فرد می‌تواند با موضوع خود ارتباط صحیح برقرار کرده و به حقیقت اثر راه یابد.

گادامر در جایگاه فیلسوفی دیالکتیکی از روش سقراط سود می‌جوید و برای فهم متن و گشودگی در برابر آن، دیالوگ با متن را پیشنهاد می‌کند. دیالوگ از نظر وی مهم‌ترین کاری است که باید بین مفسر و متن و نیز میان متن‌ها انجام پذیرد. وی می‌کوشد تا فلسفه و ادبیات را به گفتگو و تعامل با یکدیگر وادارد. او برای فهم اشعار شاعران بزرگ آلمانی از روش‌های مرسوم نقد ادبی و رویکرد زیبایی‌شناسی استفاده نمی‌کند، بلکه با رجوع به سنت ادبیات آلمان و اسطوره‌های یونانی به کشف پیش‌فهم‌ها پرداخته و متون قدیمی را به گفتگو با متن جدید سوق می‌دهد.

در این کتاب از هرمنوتیک فلسفی سخنی گفته نمی‌شود، بلکه در متن کتاب و ضمن توضیح و تقریر اثر گادامر، هر جا که لازم بوده، به آن پرداخته و به طور عملی و انضمامی، شرح گادامر از شاعران بزرگ آلمانی، یعنی گوته، هولدرلین و ریکله تبیین شده است.

 فصول این کتاب بدین قرار است: گوته و آثارش از نظر گادامر، هولدرلین از نظر گادامر و تفسیر گادامر از اشعار ریکله.