کندوکاوی در جامعهشناسی ادبیات
خلاصه
هدف ویژه از تدوین این اثر، تهیۀ مجموعهای پایهای، روشمند و علمی است تا بتوان به کمک آن به قلمرو بررسی و تحلیل ادبیات در بستر نظرهای جامعهشناختی وارد شد.معرفی کتاب
در سپهر اندیشه و آگاهی بشری، ادبیات جایگاه برجستهای دارد؛ ولی شاید این برجستگی آنچنان که بایسته و شایستۀ ادبیات است، شناسایی نشده است. مادۀ نخستین و اجتنابناپذیر ادبیات، زبان است و زبان نیز خود عنصر شالودۀ فرهنگ و تمدن هر جامعه به شمار میآید. به نظر میرسد کمتر تمدن درخشان و ریشهداری را در جهان بتوان تصور کرد که دربردارندۀ میراث ادبی کمتوش و توانی باشد. ادبیات، بستر پویایی فرهنگ هر جامعه است و فرهنگ نیز میراث انسانی اقوام و جوامع مختلف و همچنین وجه تمایز انسان از دیگر جانوران است. پیوند تنگاتنگ ادبیات با فرهنگ و پذیرش جایگاه فرهنگ به عنوان گوهر زندگی اجتماعی، پیوند ساختاری ادبیات و جامعه را روشن میکند.
در جامعهشناسی ادبیات، ادبیات به صورت ساختاری اندیشمانی گسترده و چندگانه و در جایگاهی مشترک بین علم و هنر قرار میگیرد؛ یعنی از یک سو به آن به منزلۀ جلوهای از زیباییشناسی و شاخهای از هنر نگاه میشود و از سوی دیگر فاصلهای بین توصیف ادبی و بیان جامعهشناختی دیده نمیشود. شاید بتوان گفت «جامعهشناسی ادبیات» یکی از کوششهای نظاممند و علمی است که میتواند به مطالعۀ ادبیات کمک کند.
شناخت و بررسی تحولات هنری یک جامعه کمک مؤثری به شناخت و آگاهی از تحولات فرهنگی و زیربنایی جامعه میکند. لوونتال که از پیشگامان نظریۀ انتقادی و همچنین از پیشکسوتان جامعهشناسی انتقادی ادبیات است، عقیده دارد: «ادبیات یگانه منبع مطمئن برای آگاهی و خودآگاهی بشر و برای رابطۀ فرد با جهان به مثابه تجربه است. هنرمند نه فقط برای دورۀ خویش، بلکه برای دورۀ ما نیز روند جامعهپذیری یا به عبارتی دقیقتر فضای اجتماعی شخصی و خصوصی و فردی را به حوزۀ آگاهی میکشاند و بدینگونه پیوسته آگاهی دروغین ما را اصلاح میکند.
ادبیات افزون بر لذت زیباییشناختی و آگاهیبخشی میتواند کارکردهایی ویژه برای برخی از گروههای اجتماعی یا در برخی از مقاطع تاریخی داشته باشد؛ مثلاً میتوان به کارکرد ادبیات کودکان اشاره کرد که میتواند در تربیت و پرورش ذهنی این گروه و فرایند هویتیابی آنها مؤثر باشد. برخی از آثار ادبی چنان ژرفبینانه به شرایط اجتماعی نگریستهاند و آن را با ظرافت تشریح نمودهاند که گهگاه منابع ناب جامعهشناختی آموزندهتر و آگاهانندهتر هستند.
جامعهشناسی ادبیات تحلیلی میانرشتهای است که نه فقط فصل مشترک جامعهشناسی و ادبیات است، بلکه در بازنمایی حقیقت میتواند و باید از مبانی تاریخی، فلسفی و علمی (اعم از جامعهشناسی، انسانشناسی و غیره) بهره گیرد.
فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:
پیشگفتار
مقدمه
جایگاه ادبیات در دانش بشری
ادبیات، زبان، اندیشه
بررسی متون موجود و مبانی نظری
انواع ادبی
ادبیات عامیانه به منزلۀ پایهای برای انواع ادبی
مبانی زیباییشناسی در انواع ادبی با توجه به جنبههای اجتماعی
جایگاه سبکشناسی در جامعهشناسی ادبیات
ساختارگرایی تکوینی
بررسی داستان رستم و اسفندیار در چارچوب ساختارگرایی تکوینی
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
منابع مشابه بیشتر ...
زبان، فرهنگ و جامعه: موضوعات مهم حوزۀ انسانشناسی زبانشناختی
گروهی از نویسندگان به ویراستاری کریستین جوردن، کوین تیوتدر این کتاب دوازده کارشناس زبده در حوزههای زبانشناسی، انسانشناسی، فلسفه و روانشناسی به این منظور
پردۀ نقرهای: جامعهشناسی سینما در ایران
پرویز اجلالیاین کتاب بر آن است که تحلیلی از معرفی و گسترش سینما، همچون یک نهاد فراغتی، صنعت فرهنگی و هنر ملی، در
نظری یافت نشد.